Krótkie doliny w okolicy Zakopanego: Przewodnik po dolinach reglowych

Zakopane to niezwykłe miasto, które graniczy z Tatrzańskim Parkiem Narodowym. Miejscowość pod Tatrami oferuje wiele różnych atrakcji turystycznych, można tu zwiedzić muzea i galerie, wyjechać na Gubałówkę, przespacerować się ulicami, zobaczyć charakterystyczną drewnianą zabudowę.

Dolinki reglowe pomysłem na krótkie spacery

Dla osób lubiących spacery w otoczeniu wspaniałej górskiej przyrody, można polecić łatwe dolinki reglowe.

Prowadzą nimi proste szlaki dostępne dla każdego niezależnie od posiadanej kondycji fizycznej oraz wieku. Do większości tych krótkich dolin doprowadząją zakopiańskie ulice. Znaczna część tych dolin swój wylot ma przy Drodze pod Reglami. Decydując się na spacer dolinkami zakopiańskimi, na ich przejście musimy poświęcić ok.2-3 godzin.

Do spacerowania wystarczy sportowe obuwie, coś przeciwdeszczowego ewentualnie jedzenie i picie. Co ważne dolinki można zwiedzać o każdej porze roku.

Poniżej krótka charakterystyka łatwych dolinek reglowych nieopodal Zakopanego.

Dolina za Bramką

Urokliwa mała dolinka reglowa leży przy Drodze pod Reglami na pd.-wsch. od Krzeptówek. Cała dolina wcięta jest w masyw Łysanek. Ścieżka poprowadzona jej dnem ma niecały 1 km długości i nie nastręcza żadnych trudności. Kończy się „ślepo”, czyli nie ma przejścia dalej, trzeba szlakiem wrócić do wyjścia.

Niewątpliwym atutem doliny jest cisza i spokój tutaj panujący, odbywa się w niej niewielki ruch turystyczny, dzięki czemu można tutaj odpocząć od gwaru innych dolin tatrzańskich. Wzdłuż drogi prowadzącej dnem doliny, górują liczne skałki dolomitowe, niekiedy o fantastycznych kształtach. Tworzą one nie tylko turniczki i grzebienie na zboczach, ale schodzą również do dna doliny.

W dolinie występują trzy zwężenia nazywane bramkami, od których swoją nazwę wywodzi dolina. Na skałkach dolomitowych rosną różne rośliny wapiennolubne. W związku, z czym warto swoje kroki do tego miejsca skierować w okresie wiosennym, kiedy przyroda budzi się ze snu zimowego i wszytko zaczyna kwitnąć. Również bardzo ciekawie dolina prezentuje się na jesień, gdy porastająca jej grzbiety buczyna karpacka przybiera pomarańczowo — żółto — czerwone kolory. W trakcie zwiedzania turystą towarzyszy nieduży Potok za Bramki.

Dolina Strążyska

Jest to jedna z najpiękniejszych dolin reglowych. Położenie w pobliżu Zakopanego powoduje, że jest ona jednym z najczęściej odwiedzanych miejsc na terenie TPN. Odnotowuje się tutaj ok.6-7% ruchu turystycznego Parku. Łatwa droga biegnąca dnem doliny jest celem krótkich wycieczek, jak również pierwszym etapem jednego z trzech szlaków prowadzących na Giewont. Dolina Strążyska od dawna była celem turystów, wygodna droga w dolinie została wybudowana pod koniec XIX wieku.

Dnem doliny płynie malowniczy Potok Strążyski, w wielu miejscach tworzący niezwykle malownicze kaskady i wodospady. Największy z nich swoje miejsce ma w górnej części doliny powyżej Polany Strążyskiej. Dolina najwspanialej prezentuje się na jesień, porastające ją drzewa bukowe przybierają piękne ciepłe kolory.

Dolinę zamyka masyw Giewontu ze swoją 600 m ścianą, od wchodu Sarnia Skała a od zachodu Łysanki.

Nazwa doliny wywodzi się od słowa „stronga”, co w gwarze góralskiej oznacza ogrodzenie przenośne lub stałe, w którym gromadzi się owce do dojenia.

Na początku doliny na Polanie Młyniska stoi Leśniczówka TPN, natomiast na Polanie Strążyskiej dwa zabytkowe szałasy pasterskie oraz drewniany bufet turystyczny tzw. Herbaciarnia. Przez polanę przebiega czarno znakowana Ścieżka nad Reglami, którą można dojść na Kalatówki lub w przeciwnym kierunku do Małej Łąki.

Dolina Ku dziurze

Jest niewielką doliną reglową, czyli nie podchodzi pod główny grzbiet Tatr, ale leży w obrębie tatrzańskich regli. Ta lesista dolinka wcięta w północne stoki Sarniej Skały ciągnie się pomiędzy grzbietami Spaleńca i Grześkówek.

W Dolinie ku Dziurze ma miejsce ciekawe zjawisko przyrodnicze określane „fenomenem Sarniej Skały”, Ma ono związek z obniżeniem granic pięter roślinnych o ok. 200 m.

Prawdopodobna przyczyną tych zmian są niekorzystne warunki klimatyczne związane ze spływem zimnych mas powietrza od strony północnej ściany Giewontu, możliwą przyczyną jest także działalność człowieka. Dnem doliny spływa nieduży potok Ku dziurze.

Największą atrakcją doliny jest udostępniona do zwiedzania Jaskinia Dziura, przy wejściu, do której kończy się szlak turystyczny prowadzący przez dolinę. Najbliższa Zakopanego "Dziura" jest jedną z sześciu jaskiń udostępnionych turystycznie na terenie TPN, pozostałe znajdują się w Dolinie Kościeliskiej.

Znakowany szlak koloru niebieskiego, który prowadzi doliną, jest krótki i niewymagający. Spotkamy tutaj niewielu turystów, co niewątpliwie stanowi dużą zaletę tego miejsca. Nazwa doliny pochodzi od wcześniej wspomnianej Jaskini Dziura.

Do doliny można dość urokliwą zakopiańską ulicą Do Daniela, na której końcu znajduje się zabytkowy drewniany góralski dom, w którym przeszło ponad 100 lat temu mieszkał ostatni zbójnik zakopiański Wojciech Mateja.

Dolina Białego

Jedna z najbliższych Zakopanego dolin reglowych, wcięta między Krokiew od wschodu a Suchy Wierch i Sarnią Skalę od zachodu.

Ta niewielka malownicza dolina w całości objęta jest ochroną ścisłą, czyli bez całkowitej ingerencji człowieka. Dzięki takiej ochronie możliwe jest obserwowanie zachodzących w tym miejscu naturalnych procesów przyrodniczych. W dolinie została wytyczona ścieżka przyrodnicza im. prof. Stanisław Sokołowskiego. W 1954 r. utworzono tu ścisły rezerwat, który w 100-lecie urodzin prof. Sokołowskiego (1965 r.) nazwano jego imieniem.

Dolina Białego ma na przekroju kształt litery „V”, typowy dla dolin erozyjnych. Jej dnem wiedzie szlak, poprowadzony wzdłuż Potoku Białego, o wyjątkowo bystrym, największym w Tatrach Polskich spadku 187 m/km. a maksymalnie nawet 212 m/km.

Dolina zawdzięcza swoją nazwę właśnie Białemu Potokowi, gdzie szybko płynąca woda powoduje powstawanie białej piany, od której barwy powstała nazwa. Spacerując doliną, warto zwrócić uwagę na ciekawie wyglądające kotły wirowe na dnie potoku. Te zagłębienia przez górali nazywane baniorami powstały drążone przez leżące na dnie skały wprawione w ruch przez przepływającą wodę.

Zbocza doliny porastają dobrze zachowane lasy bukowo — jodłowe, w górnych partiach można napotkać limby. Kosodrzewina rosnąca tuż nad potokiem jest jej najniższym stanowiskiem. Szlak biegnący dolina doprowadza do Ścieżki nad Reglami, w prawo można iść na Sarnią Skałę i do Doliny Strążyskiej, w lewo na Kalatówki.

Dolina Jaworzynka

Krótka odnoga walnej Doliny Bystrej. Niegdyś użytkowana była przez pasterzy, wykorzystywana była również przez górników i hutników. W Kopie Magury znajdowały sztolnie, z których górnicy wydobywali rudę żelaza, którą przetapiano w zakładach hutniczych w Kuźnicach. Po kopalniach pozostały ślady w postaci hałd i dróg hawiarskich. Drzewa porastające dolinę wycinane były do opalania wielkich pieców oraz do produkcji papieru w papierni.

W dolinie w latach 1920-24 istniała największa wówczas skocznia narciarska po północnej stronie Tatr.

Dolina była także intensywnie wypasana, górale paśli tutaj swoje stada owiec. Pozostałościami tamtego okresu są znajdujące się na Polanie Jaworzynka niedaleko szlaku szałasy pasterskie. Śladami dawnej intensywnej gospodarki pasterskiej są niezalesione stoki Skupniów Upłazu.

Dzisiaj Dolina Jaworzynka jest wykorzystywana jako teren wodonośny dla Zakopanego, przy wylocie doliny jest ujęcie wody z wytryskających tam źródeł. Istnieją w tym miejscu silnie rozwinięte zjawiska krasowe, które sprawiają, że potok widoczny jest na powierzchni tylko w dolnej części. W Kopie Magury znajduje się Jaskinia Magurska, w której znalezione zostały niedźwiedzia jaskiniowego. Jaskinia znajduje się poza szlakiem i nie jest udostępniona do zwiedzania.

Przez dolinę prowadzi popularny szlak prowadzący na Halę Gąsienicową. Najciekawiej dolina prezentuje się na wiosnę, robi się wtedy kolorowo za sprawą kwitnących goryczek, dębików ośmiopłatkowych, owadożernych tłustoszy alpejskich i innych wspaniałych roślin górskich. Swoją nazwę dolina wywodzi od jaworów. Można w niej spotkać wiele zwierząt łącznie z największym drapieżnikiem, którym jest niedźwiedź.

Dolina Olczyska

Dolina dawniej nazywana była Olczysko, jest ona niedużą doliną reglową, niepodchodzącą pod główną grań Tatr. W Dolinie Olczyskiej swoje miejsce ma jedno z największych wywierzysk tatrzańskich, które mieści się w głębi doliny, na obrzeżach Polany Olczyskiej.

Przed II wojną światową w okolicach wejścia do doliny działały baseny termalne, tzw. cieplice. Już w połowie XIX wieku znajdowało się tu kilka basenów, hotel oraz zajazd. Miejsce straciło na popularności w II połowie XX wieku, gdy z nowego odwiertu wytrysnęła zimna woda.

Cieplice przestały cieszyć się zainteresowaniem wśród turystów i po pewnym czasie zostały zamknięte. W 1989-90 w dolnej części doliny ujęto wody Olczyskiego Potoku w wodociąg na potrzeby Zakopanego.

Na obszarze dawnych basenów obecnie znajduje się ośrodek czynnej ochrony płazów i gadów TPN. To właśnie od występujących w rejonie ciepłych źródeł salamander plamistych, nazywanych przez górali jaszczurami, wywodzi się nazwa Jaszczurówka — dzielnica Zakopanego mieszczącej się u wylotu doliny.

Droga prowadząca do Polany Olczyskiej w początkowej części biegnie w terenie leśnym i towarzyszy jej wartki Potok Olczyski. W dalszej części pojawiają się bezleśne tereny, które są pozostałością silnie wiejącego wiatru halnego z 2013 roku. Z Doliny Olczyskiej warto wybrać się trochę dalej i wyjść na Kopieniec lub Nosal. Z obydwu szczytów rozpościerają się fantastyczne widoki na Tatry i Podhale. Nazwa Olczysko wywodzi się najprawdopodobniej od nazwy drzewa — olsza.

---

AUTOR