Przejdź do treści

Gubałówka: Historia, ciekawostki, informacje

Przewodnik tatrzański
Opublikowane według Michał Jarząbek-Giewont w Zakopane · 10 Kwiecień 2016
Gubałówka 1123 m n.p.m. to podłużne wzgórze leżące bezpośrednio koło Zakopanego. Nazwa pochodzi od polany Gubałówka, która to swoją nazwę otrzymała od właścicieli polany o nazwisku Gubała. Wzgórze leży w Pasmie Gubałowskim, które stanowi naturalną granicę między Podhalem i Kotliną Zakopiańską. Południowe i północne zbocza Gubałówki są dosyć licznie zamieszkane, szczególnie stoki opadające w kierunku Poronina.

Z historii Gubałówki


Tatry z gubałowkiJak Tatry są  południową granicą dla Zakopanego, tak Gubałówka jest jego ograniczeniem  północnym. W powszechnym mniemaniu jest częścią miasta, ale w jej  obrębie znajduje się wiele góralskich wsi, przysiółków i zakopiańskich dzielnic.

Południowe stoki od dawna były terenami pasterskimi, gdzie lasy sąsiadowały z wielkimi polanami. Ciemniejszą część północną do dziś porasta gęsty świerkowo — jodłowy las. Gdyby nie bliskość Zakopanego i  Tatr, a wreszcie kolej, Gubałówka byłaby jednym z wielu podobnych wzniesień Pogórza Gubałowskiego.

Pierwszymi  mieszkańcami Gubałówki byli górale. Przez setki lat przyroda sąsiadowała z pasterstwem, rolnictwem i pracą w lesie. Topografia masywu ukształtowała się właśnie wtedy. Po nazywano polany, wyznaczono drogi, powstały szałasy i gazdówki.
Obecnie chodzimy po śladach pierwszych mieszkańców. Ich nazwiska pozostały w nazwach ulic i osiedli. Ślady dawnego góralskiego życia na Gubałówce zostały na kilku starych fotografiach. Rafał Malczewski, wspaniały zakopiański malarz i eseista, wspominając tamten czas czule określa Gubałówkę jako „serdeczny pagór".

Polonia Restituta gubałowkaW 1937 w Paryżu odbyła się Wielka Wystawa Światowa pod hasłem „Sztuka i technika w nowoczesnym życiu”. Nieznaczna część ekspozycji Polskiej trafiła na Gubałówkę. W sali restauracyjnej wisi nagrodzony Grand Prix obraz Jeremiego Kubickiego „Uzdrowiska polskie” i rzeźbiona w czarnym wiślańskim dębie boazeria.

Natomiast na tarasie widokowym przed budynkiem stoi rzeźba Franciszka Masiaka o nazwie „Polonia Restituta”, początkowa była ona ustawiona na szczycie wystawowej rotundy. Dekoracyjny 40-metrowy maszt  został zniszczony w maju 1968 roku przez niezwykle silny wiatr halny.

W  latach powojennych Gubałówka była miejscem popularnym i eleganckim. Zimą, w słoneczne dni wjeżdżano na górę nie tylko z powodu narciarstwa, ale również „plaży słonecznej". Każdy mógł skorzystać z leżaka i ciepłego koca. Latem organizowane były wieczorne imprezy z muzyką na żywo. Kwitło życie towarzyskie, a Gubałówka była częścią mapy kulturalnej Zakopanego.

Przez lata z południowym zboczem Gubałówki poprowadzona była trasa narciarska. W połowie przebiegi przecinała tory kolei i po stronie zachodniej doprowadzała do dolnej stacji pod Gubałówką. Ta popularna trasa do jej zamknięcia w 2005 roku stanowiła łącznik pomiędzy stokami łatwymi a trudnymi takimi jak Nosal czy Kasprowy Wierch.


Grzbiet Gubałówki


Giewont widok z GubałowkiZnane i cenione jako miejsce spacerowe oraz punkt widokowy. Panorama roztaczająca się z grzbietu jest bardzo rozległa i obok znacznej części Tatr Wysokich obejmuje większość ważniejszych szczytów Tatr Zachodnich. Szczególnie majestatycznie wygląda stąd Giewont, swoim kształtem przypominający śpiącego rycerza. Widać stąd wyraźnie piętra roślinności Tatr, w szczególności regiel dolny i górny. U podnóża Gubałówki rozciąga się Rów Podtatrzański, od Poronina na wschodzie po Kościelisko na zachodzie.

Po drugiej stronie grzbietu roztacza się wspaniały widok na Kotlinę Podhalańsko-Orawską na pn. zach. zamkniętą  Pilskiem (1557 m) i Babią Górą (1725 m) od pn. Gorcami, z najwyższym Turbaczem (1310 m) a od pn.wsch. Pieninami.

Kolej na Gubałówkę


Na Gubałówkę prowadzi kilka szlaków z Zakopanego, najbardziej popularny jest biegnący wzdłuż torów kolei.
Jednym z ważniejszych wydarzeń z historii Gubałówki była budowa kolei linowo-terenowej. Głównym zleceniodawcą była Liga Popierania Turystyki, organizacja podlegała ówczesnemu Ministerstwu Komunikacji i powiązana z Polskimi Kolejami Państwowowymi. Jej długoletnim prezesem był Aleksander Bobkowski wiceminister komunikacji, prezes Polskiego Związku Narciarskiego.

Pod GubałowkąObok kolei na Gubałówce i Kasprowym Wierchu, minister połączył Zakopane z resztą kraj szybką koleją luxtorpeda. Dzięki jego staraniom Zakopane otrzymało możliwość organizacji Mistrzostw Świata FIS  w 1929 i 1939 roku. Przygotowania do Mistrzostw Świata FIS w 1939 roku  były pretekstem do budowy kolei na Gubałówkę. Dzięki sprawnej organizacji udało się na czas rozegrać tę imprezę. Na grzbiecie Gubałówki udało się przeprowadzić konkurencje biegowe: sztafeta 4 × 10 km oraz biegi na dystansie 18 — 50 kilometrów. Konkurencje zjazdowe odbyły się na Kasprowym Wierchu, a konkurs skoków na Wielkiej Krokwi.

Budowę  Kolei linowo terenowej na Gubałówkę została rozpoczęta w lipcu 1939 roku. Prowadziło ją towarzystwo „Linkolkasprowy” wykonawca kolei na Kasprowy Wierch. Za urządzenie techniczne odpowiadała szwajcarska firma  Ludwig de Roll. Duże doświadczenie wykonawców umożliwiło zakończenie prac w grudniu, po niespełna 5 miesiącach budowy.

wagoniki na Gubałowkę
Wagonik jeździ po  szynach dzięki napędowi linowemu, pokonując trasę o długości 1338 metrów  i różnicy poziomów 300 m. Na tej samej linie poruszają się dwa wagoniki  — jeden w górę a drugi w dół, mijając się na środku trasy.

Jeden z  dwóch wagoników wciągany jest mocą silnika elektrycznego do góry, drugi  opuszczany jest w dół po tym samym torze. Wagonik wyjeżdża w 3,5 min, zabiera ok. 120 pasażerów, warto usadowić się w dolnej jego części, tyłem do kierunku jazdy. Po chwili jazdy ukaże nam się stale rosnący wspaniały widok na Tatry i Zakopane.

Po kilku minutach jazdy wychodzimy z wagonika na taras widokowy przed górną stacją kolejki. Znajduje się tutaj duży budynek z restauracją a przed nim  charakterystyczna rzeźba z brązu autorstwa S. Kaniaka, nosząca nazwę „Polonia Restituta”. Nie daleko znajdziemy stojący tutaj od 1873 roku żelazny krzyż, wykonany w kuźnickiej hucie. Został on ufundowany przez  dra. Tytusa Chałbińskiego, na cześć jego pojednania z rodziną.

Spacer przez Gubałówkę


Kaplica Gubałówka
Będąc na górze, warto odbyć spacer grzbietem Gubałówki, gdzie po minięciu szeregu budek z pamiątkami dotrzemy do drewnianej kaplicy. Znajduje się  ona po prawej stronie kilka kroków od deptaka. Została ufundowana w 1967 roku przez Marię i Władysława Bachledów Księdzularzy, jako wotum za ocalenie w czasie II wojny światowej.

Kaplica jest drewniana, ze stromym dachem pokrytym gontami. Wnętrze kaplicy zostało urządzone przez okolicznych górali, w niedzielę odbywają się tutaj nabożeństwa. Kontynuując spacer mijamy górną stację wyciągu krzesełkowego Szymaszkowa a po dotarciu do krzyżówki i idąc prosto, dojdziemy do wyciągu krzesełkowego Butorowy Wierch.

Wyciąg został wybudowany 1977 roku, składa się z dwuosobowych krzesełek i pokonuje trasę 1600 m i różnicę wzniesień 277 m. Przejazd trwa ok.15 minut, gdzie przy pięknej pogodzie będziemy mogli podziwiać wspaniałe widoki na tatrzańskie szczyty Tatr na czele z Giewontem. Z dolnej stacji do centrum Zakopanego musimy pokonać spacerem trasę około 30-minutową.
Gubałówka jest częstym celem wycieczek i warto ją zwiedzić z przewodnikiem tatrzańskim.


Michał Jarząbek-Giewont autor bloga
AUTOR

Przewodnik tatrzański — ponad 10 lat doświadczenia w oprowadzaniu po Tatrach i Zakopanem. Rodowity góral z Zakopanego i miłośnik przyrody tatrzańskiej. Przewodnictwem zajmuje się zawodowo. Prywatnie pasjonat jazdy na rowerze, skiturów oraz fotografii krajobrazów górskich.


5.0 / 5
1 recenzja
1
0
0
0
0
Misia
22 Lip 2019
Chyba odwiedzę Gubałówkę w tym roku.
Wróć do spisu treści