Przejdź do treści

Fauna Tatr: Poznaj górskie zwierzęta Tatrzańskiego Parku Narodowego

Przewodnik tatrzański
Opublikowane według Michał Jarząbek-Giewont w Tatry · 9 Maj 2016
Świat zwierzęcy Tatr w porównaniu z dość jednolitą fauną Polski nizinnej wyróżnia się sporą odrębnością. Charakterystyczne warunki pozwalają w wyższych partiach gór na egzystencje tylko niektórych gatunków. W piętrach reglowych powszechnie występują gatunki zwierząt, które można spotkać w innych rejonach Polski. Poniżej przedstawiamy niektóre ze zwierząt tu żyjących.

Górskie zwierzęta Tatrzańskiego Parku Narodowego - poznaj ssaki żyjące w Tatrach:


1. Niedźwiedź brunatny (Ursus arctos)

     Największy tatrzański drapieżnik


Niedźwiedź  tatrach
Niedźwiedzie to największe i najgroźniejsze zwierzęta żyjące w Tatrach. Osiągają wysokość 125-135 cm w kłębie, natomiast długość ich ciała wynosi 170-250 cm, a waga największych osobników przekracza 200 kg. Średnia masa dorosłego karpackiego niedźwiedzia to ok. 180 kg, a samicy-150 kg. Zwierzę tak charakterystyczne, że nie można pomylić z żadnym innym ssakiem europejskim. Niedźwiedź na wolności może żyć przeszło 30 lat, a w niewoli pond 40 lat.

Sierść niedźwiedzia brunatnego jest zazwyczaj ciemnobrązowa, ale zdarzają się niedźwiedzie o sierści ciemniejszej lub przeciwnie-brązowo jasne. Bez problemu poruszają się nawet w trudniejszym górskim terenie. Pomimo ogromnych rozmiarów niedźwiedź świetnie się wspina i potrafi szybko biegać a na krótkich dystansach nawet do 50 km/godz.

Ten drapieżnik ma bardzo dobry słuch i świetny węch, ale słaby wzrok. Nos informuje niedźwiedzia o zakopanych kozicach w lawinie, jak również o obecności ludzi znacznie częściej, niż sam jest widziany. Jego duże kły potrafią rozrywać tkanki mięśniowe, a trzonowce rozcierają pokarm. Pazury przednie dochodzą do długości 7 cm. Podstawę ich pożywienia stanowią rośliny, ale niedźwiedzie żerują również na owadach i padlinie, regularnie też polują.

Zimą niedźwiedzie zapadają w sen w przygotowanej przez siebie gawrze. W ciągu zimy niedźwiedź traci jedną trzecią masy swojego ciała, na wiosnę głód zmusza go do szukania pożywienia dniem i nocą. W styczniu lub lutym w niedźwiedziej gawrze przychodzą na świat dwa, lub trzy słabe i ślepe niedźwiadki. Ważą wtedy zaledwie około pół kilograma, ale wiosną, kiedy opuszczają z matką gawrę, osiągają wagę do 10 kg.

Wielkie zachodniokarpackie lasy były od niepamiętnych czasów schronieniem niedźwiedzia brunatnego.
Na niedźwiedzia można natknąć się podczas wycieczki wędrując tatrzańskimi szlakami, dobrze wiedzieć jak się zachować w przypadku takiego spotkania. Ten duży drapieżnik często wchodzi w konflikt z człowiekiem i powoduje szkody na pastwiskach. Niedźwiedź potrzebuje dużych przestrzeni do życia. Populacja tatrzańskich niedźwiedzi to około 50-60 osobników.
Więcej informacji na temat niedźwiedzia brunatnego...

2. Kozica tatrzańska  (Rupicapra rupicapra tatrica)

     Wysokogórski mieszkaniec turni


kozica tatrzańska
Kozice osiągają wysokość 80-90 cm w kłębie, a długość ich ciała od czubka nosa do ogona to 120-140 cm. Ciężar ciała wynosi około 30 kg, samiec jest zawsze cięższy od samicy. Swoim kształtem oraz wielkością jest podobna do kozy domowej.

Rogi nazywane hakami, puste wewnątrz — mają zarówno samice, jak i samce. Ciało kozicy pokrywa dwuwarstwowa okrywa włosowa. W zimie suknia kozic przybiera barwę smolistoczarna, a w lecie płoworudą. Capy i kozy nie różnią się szczególnie pod względem umaszczenia.

Kozice występują głównie w piętrze kosodrzewiny, latem przenosząc się na wyżej położone hale i granie górskie aż po najwyższe szczyty tatrzańskie. Natomiast zimą schodzą do górnej części piętra regla górnego. Latem żywią się trawami i ziołami, zimą zgryzają pędy drzew, porosty oraz igły i korę kosówki.
Kozice są zwierzętami otwartych przestrzeni, tylko w czasie najsroższych zim szukają schronienia pod osłoną kosodrzewiny, a czasem schodzą nawet niżej, w regle, i tu czekają, aż uspokoją się zamiecie śnieżne. Przyroda wyposażyła te wspaniałe zwierzęta doskonałe zimowe okrycie, szorstką sierść podbitą włosem jaśniejszym, wełnistym, zapewniającym kozica doskonałą izolację ciała i zabezpieczająca przed ogromnymi różnicami temperatur między dniem i nocą.

kozica w tatrachKozice żyją w stadach zwanymi kierdlami, składają się one z samic i młodych koźląt, dorosłe samce przebywają samotnie. Kierdel prowadzony jest przez najbardziej doświadczoną kozę — samicę. Doświadczenie przewodniczki ma wielkie znaczenie dla stada. Kozicą grożą rozmaite niebezpieczeństwa, nie tylko trudny, skalny teren, ale także polujące na nie drapieżniki w szczególności ryś i wilk.

Zagrożone zwierzęta przyjmują charakterystyczne pozy. Tupiąc i wydając świst, ostrzegają resztę kierdla o niebezpieczeństwie. Siedlisko kozicy tworzą dwa niezbędne składniki: hale, czyli górskie łąki będące główną bazą pożywienia zwierząt, oraz strome, skaliste turnie — obszar, gdzie kozice znajdują spokój, ochronę przed wrogami, silnym wiatrem, opadami śniegu czy deszczu. Niestety zimą zdarza się, że spłoszone przez ludzi kozice uciekają w teren zagrożony lawinami i giną w zwałach śniegu.

Gody kozic (ruja) przypadają na koniec jesieni, wtedy to capy toczą nieustające walki o gotowe do rozrodu samice. Początek rui jest demonstracja siły i czujności samców dążących do zapanowania nad kierdlem. Arena pojedynków samców bywają nieraz całe doliny z przyległymi zboczami. Ciąża trawa 25-27 tygodni, młode koźlęta rodzą się na wiosnę. Koźlę zaraz po porodzie podąża za matką i pozostaje pod jej opieką aż do narodzin kolejnego potomstwa. Już po tygodniu koźlątko, przebywa w stadzie kozic z młodymi osobnikami, porusza się pewnie nawet po stromych skałach, szuka pożywienia, uczy się poznawać otoczenie i jego zagrożenia. Młode koźle jest ściśle zależne od matki przez cały rok, wydłużają się tylko stopniowo okresy między karmieniami.

Przystosowaniem do życia na wysokościach i do wysiłku, są duże płuca i serce oraz znaczna ilość czerwonych ciałek krwi. Aby sprostać ekstremalnie trudnym warunkom życia, kozice odznaczają się szczególną budową nóg. Ich umięśnienie jest bardzo silne, a stawy są odpowiednio mocne. Połączenia stawowe mają ogromne niespotykane u innych ssaków możliwości ruchu. Odpowiednio ukształtowane racice pomagają kozicy poruszać się nawet w najtrudniejszym skalnym terenie. Racice zaopatrzone są w specjalny fałd skóry tzw. poduszkę, który przywiera się do podłoża i działa jak hamulec.
Na terenie T.P.N. kozice można zaobserwować poprzez cały rok, zarówno w Tatrach Zachodnich, jak i Wysokich. Dwa razy do roku organizowane są tzw. dni liczenia kozic.

3. Świstak (Marmota marmota)


Świstak Tatry
Długość ciała świstaka, największego tatrzańskiego gryzonia wynosi 40-50 cm (bez ogona), ogon mierzy 15-20 cm. Dzięki krępej, stożkowatej sylwetce nie można go w zasadzie pomylić z żadnym innym ssakiem europejskim. Futro może mieć kolor od ciemnoszarego do jasnobrązowego lub rudawego, jest dostosowane kolorystycznie do skalistego otoczenia, co dodatkowo zapewnia bezpieczeństwo gryzoniowi. Charakterystyczne u świstaka są zęby, zewnętrzna strona siekaczy brązowa lub brązowo-żółta, u młodych osobników biała.

Świstaki żyją w grupach rodzinnych na trawiastych obszarach powyżej górnej granicy lasu i na halach. Są to zwierzęta dzienne i możliwość dziennej aktywności wykorzystują maksymalnie — o wschodzie słońca opuszcza podziemne mieszkanie, aby się najeść, przewietrzyć i pobaraszkować w towarzystwie innych świstaków.

Świstak noraŚwistaki zamieszkują w wykopanych przez siebie norach, sięgających do 1 m głębokości. Nora poza komorą mieszkalna posiada również dość długi, ślepo zakończony korytarz używany jako toaleta. Ze względu na swoją niezwykłą czujność świstaki na swe ostoje wybierają miejsca, z których mogą bezpiecznie obserwować okolice. Jako punkt służy przeważnie duży głaz. Gdy dostrzegą niebezpieczeństwo, podnoszą alarm, ostrzegając pozostałe osobniki charakterystycznym głośnym gwizdaniem. Donośny, ostry gwizd, którym świstaki ogłaszają zagrożenie swoim współplemieńcom, a także i innym sąsiadom, np. kozicom pasącym się w pobliżu.

Te roślinożerne zwierzęta żywią się roślinami, głównie świeżymi pędami, kwiatami, bylinami, kłącza, bulwami, pąkami traw i ziół oraz nasionami. Prawie 90% swojego życia, świstaki spędzają w norze.
Zimowy sen trwa u nich 6-7 miesięcy, od końca września lub początku października do drugiej połowy kwietnia. Świstaki zwykle nie śpią pojedynczo, lecz gromadnie, ciasno ułożone obok siebie. Gdy obudzą się, ważą aż 2/3 mniej, niż gdy kładły się do spać. Na wiosnę świstaki bardzo dużo jedzą i szybko odzyskują dawny kształt. Po obudzeniu i zakończeniu snu zimowego świstaki przystępują do godów. Po upływie około 5 tygodni na świat przychodzi do siedmiu ślepych i nagich młodych. Po czterech tygodniach młode świstaki wychodzą z nory.

Świstak na terenie Tatrzańskiego Paku Narodowego możemy spotkać w wyższych partiach Tatr Zachodnich oraz Wysokich. Ze względu na jego płochliwość wypatrzeć tego gryzonia nie jest łatwo. Ochrona populacji świstaka w tatrach ma ogromne znaczenie, jest to bowiem odrębny podgatunek: świstak tatrzański (Marmota marmota latirostris) różniący się wyglądem od świstaka alpejskiego.

4. Jeleń szlachetny (Cervus elaphus)


Jeleń bykSamiec jelenia (byk) osiąga wagę około 150-200 kg natomiast samica (łania) waży 80-120 kg. Poza cętkami występującymi u młodych (cieląt) suknia jelenia jest jednobarwna. Szata zimowa jest szarobrązowa, letnia czerwonawobrązowa. Byki mają poroże, które zrzucane jest w zimie, a zaczyna odrastać na wiosnę. Niekiedy osiąga ono imponujące rozmiary.

Jelenie spędzają dzień najczęściej ukryte w gęstwinie, a na żerowanie wyruszają wieczorem. Przez większą część roku jelenie żyją w grupach, zwanych chmarami — osobno łanie z młodymi, osobno młode samce. Pomimo dużych rozmiarów i sporej masy ciała jelenie są bardzo ruchliwe i zwinne. Niezwykła zdolność przystosowania się do otoczenia pomaga jeleniom reagować na wpływ cywilizacji, a z drugiej strony znosić trudne warunki życia w wysokich górach. Jelenie chętnie przebywają w pobliżu niewielkich mokradeł i błota. Często korzystają z błotnych kąpieli, które, zwłaszcza latem, są ważnym zabiegiem higienicznym niszczącym nieprzyjemne i dokuczliwe pasożyty skórne.

Dorosłe byki żyją samotnie, w czerwcu żerują intensywnie, by przygotować się do rykowiska, czyli okresu godów. Przypada ono na wrzesień i pierwszą połowę października. Można wtedy usłyszeć charakterystyczne porykiwania, które często mylone są z odgłosami niedźwiedzia. W tym czasie byki starają się odstraszyć rywala — rycząc, demonstrują swoją siłę. Gdy to nie wystarczy, dochodzi do walk pomiędzy samcami.
W okresie rykowiska byki próbują zgromadzić jak największy harem łań. Po tych miłosnych zabiegach na wiosnę po 33-34 tygodniach ciąży rodzą się młode jelonki. Przeważnie jest to jeden cielak, chociaż zdarzają się nawet trojaczki.
Jeleń europejski jest najliczniejszym spośród gatunków zwierząt kopytnych występujących w Karpatach zachodnich. Jelenie są roślinożerne, ich liczebność — oceniana w polskiej części Tatr na 200 osobników — regulowana jest głównie przez wilki.

5. Lis (Vulpes vulpes)


Lis rudy
Długość głowy i tułowia lisa wynosi 60-90 cm, ogona 35-40 cm. Przeciętna waga to 7 kg. Dzięki charakterystycznemu wyglądowi właściwie nie da się go pomylić z innym ssakiem. Lis europejski ma charakterystyczną rudą barwę sierści. Ten samotnik jest aktywny o zmierzchu i nocą, potrafi biegać szybko i wytrwale. Zamieszkuje ziemną norę, którą zakłada zwykle w ciepłym, nasłonecznionym miejscu.

Ruja u lisów ma miejsce w połowie zimy. Po ciąży trwającej 50-52 dni samica rodzi 3-5 młodych. Młode liski są wielkości kreta, a masa ich wynosi 80-150 g. Lis nie pogardzi praktycznie niczym, co nadaje się do zjedzenia. Jego pożywienie stanowią gryzonie, zające, pisklęta, jaja ptaków, owoce, zjada padlinę, dzięki czemu odgrywa ważną rolę sanitariusza. Jego jadłospis uzupełniają dżdżownice, pędraki i lawy owadów.

Ten rudy drapieżnik jest istotnym gatunkiem w poprawnym funkcjonowaniu tatrzańskiej fauny. Lisa często można spotkać w pobliżu szlaków oraz schronisk, gdzie szuka łatwego pożywienia. Liczebność lisów na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego nie została nigdy dokładnie ustalona. Ich liczbę ocenia się od kilkudziesięciu do stu osobników tego gatunku.

6. Wilk (Canis lupus)


WolfDługość ciała wilka (bez ogona) wynosi od 97 do 140 cm a waga 27 do 70 kg. Barwa sierści jest przeważnie szara, sierść zimą jest znacznie gęstsza niż latem. Jest to największy drapieżnik z rodziny psowatych, sylwetką i wzrostem bardzo go przypomina owczarek niemiecki. Jedną z cech rozpoznawczych wilka jest niezbyt długi, puszysty, zawsze prosty i opuszczony ogon.

Wilk jest zwierzęciem o ogromnej żywotności i ruchliwości, natura obdarzyła go prężny ciałem oraz doskonale wykształconymi zmysłami: wzroku, węchu i słuchu. Wilk jest zwierzęciem bardzo bystrym i inteligentnym, a przy tym — towarzyskim. Zwierzęta te żyją w grupach rodzinnych zwanych watahami, gdzie samce podporządkowane są dominującemu samcowi (basior), a samice dominującej samicy (wadera). Rozmnażanie w danej grupie jest zastrzeżone dla dominującej pary.

Podstawą pożywienia wilków stanowią jelenie. Polują one również na sarny, zające, owce. Wilki spełniają w przyrodzie ważną rolę naturalnego selekcjonera zwierzyny, łowiąc przede wszystkim osobniki chore i mniej odporne. Polując w grupie, robią to w sposób zorganizowany. Podczas pościgu za ofiarą, osiągają prędkość 55-70 km/godzin. Poszukując ofiar, przemierzają niekiedy 20-30 km w ciągu doby. Wilk potrafi gonić ofiarę godzinami, utrzymując wysoka średnią prędkość biegu. W polowaniu pomaga wilkom znakomity węch. W czasie polowania poszczególni członkowie stada współdziałają ze sobą, ścigając wytrwale ofiarę lub po rozdzieleniu na mniejsze grupy osaczają ją. Zdobycz dzielona jest między wszystkich członków watahy odpowiednio do ich pozycji w stadzie.

Okres godowy u wilków przypada na luty i marzec, ciąża trwa dwa miesiące a na przełomie marca i kwietnia przychodzą na świat młode. Wilki poruszają się zazwyczaj po linii prostej. Przemieszczając się, stado pozostawia zwykle, jeden trop, gdyż poszczególne osobniki stawiają łapy w śladach przewodnika stada.

W Tatrach środowiskiem wilka są ciche niedostępne lasy, gdzie wilczyca może znaleźć spokój w okresie wychowywania szczeniąt. W tatrzańskich lasach drapieżnik był dość liczny jeszcze w XIX wieku, ale bezlitośnie tępienie tych zwierząt, spowodowało, że zniknęły z tych terenów na pewien czas zupełnie. Ponownie pojawił się po zakończeniu wojny. Obecnie liczebność wilków na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego ulega silnym wahaniom związanych z dostępnością pokarmu i migracjami. Od kilku lat występuje tu do kilkunastu przedstawicieli tego gatunku, żyjących w 1-3 stadach.

7. Ryś (Lynx lynx)


Ryś kotTen drapieżnik wielkością przypomina dużego psa. Długość głowy i tułowia 80-105 cm ogon ok.50 cm. Waga rysi występujących w Karpatach wnosi przeciętnie 25 kg masy ciała. Samce są przeważnie o ok. 15% cięższe niż samice. Znamienną cechą tych kotów są długie nogi. Sierść rysia jest gęsta, okryta długimi 5-7 cm długości włosami. Barwa sierści jest zmienna, od żółtawej do rdzawoszarej z ciemnymi cętkami i pręgami na ogonie. Cętki są latem bardziej wyraźne niż zimą. Charakterystyczny w wyglądzie tego kota jest jego krótki ogon i pędzelki czarnych włosów na końcach uszu.

Ryś ma doskonały słuch, ale i wzrok równie dobry, nazywany jest nawet ostrowidzem. Najkorzystniejsze warunki bytowania znajduje ryś w lasach rosnących w górach, ale czasami poluje także na kozice wśród turni oraz świstaki na halach. Jego ulubioną zdobyczą są sarny. Nie pogardzi również gryzoniami oraz płazami. Ten dziki kot prowadzi samotny, koczowniczy tryb życia, jest aktywny przeważnie nocą. Zajmują rozległe terytoria łowieckie, od 20 do 80 km2. Drapieżnik najczęściej czyha na zdobycz nieruchomo, poluje z zasadzki, a nadzwyczajna szybkość i zręczność czynią go niezwykle skutecznym łowca. W ciągu jednej nocy ryś może pokonać ponad 20 km. Jak każdy kot, ryś chętnie wygrzewa się na słońcu, ale najedzony odpoczywa w dogodnej kryjówce — niszy, jamie lub zbitym gąszczu.

Drapieżnik pełni funkcję sanitariusza w tatrzańskiej przyrodzie, łowiąc zwierzęta stare, osłabione i nie w pełni sprawne.
Zimą na przełomie lutego i marca, rozpoczyna się okres godowy u rysiów. Można wtedy usłyszeć głośne, głębokie głosy, wydawane przez te raczej milczące zwierzęta. Po ciąży trwającej 67-74 dni w specjalnym legowisku na świat przychodzi 1-4 ślepych młodych kociąt.

Ten dziki kot w dawnych czasach był dość liczny, ale w XIX stuleciu Ryś na obszarze Tatr, został całkowicie wytępiony. Pojawił się znowu dopiero po założeniu Tatrzańskiego Parku Narodowego. Liczebność rysi na terenie Parku jest trudna do oszacowania, najprawdopodobniej jest to liczba jednocyfrowa.

8. Sarna (Capreolus capreolus)


Rogacz sarnaNależy do zwierząt średniej wielkości, jest mniejsza i delikatniejsza od swych krewniaków jeleni. Długość ciała 95-140 cm, ogon bardzo krótki, tylko kilka centymetrów długości. Samiec sarny zwany jest rogaczem lub kozłem, masa wagi ciał 25-30 kg.

Samica przez myśliwych nazywana kozą waży ok. 10% mniej. Samce mają krótkie poroże nazywane parostkami, które osiąga najwyżej 20-25 centymetrów długości. Wyrastają one z wyrostków kości czołowej i nie zakrzywiają się do tyłu jak u jeleni.

Sarna zasiedla różnorodne środowiska, ale najlepiej czuje się w lasach liściastych zapewniającym odpowiednie kryjówki. Można je również często spotkać na otwartej przestrzeni np. łąki śródleśne. W Tatrach zachodnich sarny docierają do wysokości 1100 m. Najczęściej przebywają tu na terenach, gdzie las został powalony przez wiatry halne, wśród wykrotów znajdują sporo pożywienia — różne traw, byliny, owoce leśne, liście drzew. Na terenie T.P.N. sarny występują od regla dolnego po piętro kosodrzewiny. Sarny jedynie zimą tworzą niewielkie stada, nazywane rudlami. Wybierają ciepłe, nasłonecznione stoki, gdzie mają większe szanse na znalezienie pożywienia. Samce (kozły) również żyją samotnie i już od wiosny toczą miedzy sobą walki o najlepsze terytoria.

Ruja sarny odbywa się w czerwcu. Po pokryciu kozy rozwój zarodka zatrzymuje się i wznawia się dopiero po okresie zimowym. Na wiosnę w maju każda koza zajmuje swoją indywidualną ostoję, gdzie na świat przychodzą młode,1-2 koźlęta. Młode w pierwszych dniach swojego życia ssie tylko mleko matki. Są one ukryte wśród traw na łące lub pod osłoną gęstych krzewów. W momencie zagrożenia koza szybko się oddala, a młode nieruchomieją i przytulone do ziemi, zamaskowane roślinnością, przeczekują niebezpieczeństwo. Charakterystycznym głosem podobnym do szczekania psa, sarny sygnalizują niebezpieczeństwo. Głos kozła jest głębszy niż wydawany przez jego partnerkę.

9. Kuna leśna (Marte martes)


Kuna
Drapieżnik występujący licznie na terenie całej Polski. Długość głowy i tułowia 43-51 cm; samce są nieznacznie większe od samic, waga ciała do 1,8 kg. Łasice posiadają długi puszysty ogon 20-26 cm. Futro jest koloru brązowego, podgardle i pierś żółtawe.

Ten zręczny drapieżnik świetnie się wspina. W koronach drzew potrafi wykonywać skoki nawet do 4 metrów. Kuna jest aktywna w dzień oraz w nocy, w polowaniu pomaga jej znakomity węch. Jej pożywienie stanowią wiewiórki, drobne ssaki, niewielkie ptaki, pisklęta i jaja oraz jagody, owoce i większe owady. Odpoczywając, chowa się w dziuplach oraz większych gniazdach ptasich.

Okres godowy u kun przypada na środek lata, ale ciąża jest przedłużona i młode kuny rodzą się dopiero na wiosnę następnego roku.
Kuna leśna w Tatrach zamieszkuje lasy regla dolnego i górnego, czasem zachodzi również w pietra hal i turni. To bardzo ruchliwe zwierzę bardzo trudno zaobserwować. W T.P.N. kuna jest dość licznie występującym zwierzęciem, swoją ilością nieco ustępuje lisom.

10. Gronostaj

(Mustela erminea)

GronostajPrawdopodobnie najliczniejszy ssak drapieżny w Tatrach. Długość głowy i tułowia 24-31 cm, ogona 9,5-14 cm. Masa ciał 14-440 g., z czego samica jest nieco mniejsza i lżejsza od samca. Ciało gronostaja jest smukłe, wydłużone, od znacznie mniejszej łasicy można odróżnić go po czarnym końcu dość długiego ogona. Latem sierść na grzbiecie gronostaja jest koloru brązowego, a spód ciała żółtobiały. Z początkiem zimy futro staje się śnieżnobiałe i tylko koniec ogona i oczy pozostają czarne.

Gronostaj biega typowymi, szybkimi i długimi susami, jest bardzo ruchliwy i zwinny. Momentami zatrzymuje się i stając słupka, rozgląda się dokoła. Szybka przemiana materii zmusza go do ciągłego poszukiwania pokarmu. Właściwie stale poluje, głównie na drobne ssaki i ptaki. Zdarza mu się atakować młode świstaki. W Tatrach można go spotkać we wszystkich pietrach roślinnych, od regla dolnego po najwyższe szczyty, unika jednak gęstych lasów.
Kopulacja odbywa się latem, ale rozwój zarodków rozpoczyna się dopiero późną jesienią. Młode, w liczbie 6-7 sztuk, rodzą się na wiosnę.

11. Jeż wschodni

(Erinaceus roumanicus)
Jeż
Jest to ssak z charakterystyczną okrywą z kolców, powstałych z przekształconych włosów. Silny podskórny mięsień okrężny umożliwia zwijanie się w kulę, co w znacznym stopniu zabezpiecza jeża przed naturalnymi wrogami. Masa ciał 400-1900 g., długość głowy i tułowia do 35 cm, ogona 4-5 cm. Ten największy spośród ssaków owadożernych w Polsce występuje także na Podhalu i w Tatrach.

Pokarm jeża stanowią głównie dżdżownice i ślimaki, jak również owady, drobne małe zwierzęta, żaby, jaszczurki, traszki, pisklęta ptaków. W jego jadłospisie znajdują się również jaja oraz owoce opadłe z drzew.
Jeże są aktywne w czasie sezonu wegetacyjnego, zapadając w niekorzystnej dla nich porze roku w sen zimowy. Hibernują zakopane w gnieździe przygotowanym w liściastej ściółce. Budzą się w okresie wiosennym, gdy temperatura otoczenia wzrasta do ok. 15 °C. Po przebudzeniu bardzo intensywnie żeruje i dużo pije. Wędrując, pokonują duże dystanse w poszukiwaniu miejsc obfitujących w pokarm.

W Tatrach jeż zamieszkuje niezbyt licznie dolne partie regla dolnego. Najwyżej (prawdopodobnie) widziany był na Grzesiu w Tatrach Zachodnich (jeż widoczny na zdjęciu obok). Nie ma pewności czy jeże rozmnażają się, wychowują młode i zimują na terenie Tatr. Samica jeża rodzi dwukrotnie w ciągu roku do 7 młodych, a ciąża trwa ok. 2 miesiące. Po przyjściu na świat są ślepe, oczy otwierają po upływie 2 tygodni. Jeż dożywa wieku 10 Lat.

12. Borsuk (Mele meles)


BorsukJeden z największy przedstawiciel rodziny łasicowatych spotykanych w Tatrach. Długość głowy i tułowia 67-80 cm, natomiast masa ciała od 7 do 17 kg. Charakterystyczne cechy to krępy tułów, osadzony na niskich, lecz mocnych nogach zakończonych pazurami. Wąska trójkątna głowa borsuka jest biała z czarnymi pasami obejmującymi oczy i uszy. Pasy te kończą się ok. 1 cm przed nosem. Futro ma bardzo gęste, na grzbiecie zwierzę srebrnoszare, na spodzie czarne. Wydłużony ruchliwy pysk służy do wykrycia pokarmu węchem i wykopaniu go.

Borsuk prowadzi skryty tryb życia samotnika, jest aktywny niemal wyłącznie w nocy. Ciężki do zaobserwowania porusza się tylko w granicach zajmowanego rewiru. Dzięki umiejętności bezszelestnego poruszania się i pomimo spore tuszy zwierze potrafi doskonale się chować. Jest wszystko żerny, zjada każdy łatwo dostępny rodzaj pożywienia np. jagody, bulwy orzechy, owady, pędraki ślimaki, pisklęta, natomiast podstawowym pokarmem borsuka są dżdżownice. Środowisko borsuka to lasy różnych typów, głównie jednak liściaste i mieszane

Jako jedyny z naszych drapieżników z rodziny łasicowatych układa się do snu zimowego, który trwa od 3 do 4 miesięcy. Śpiąc w zbudowanych przez siebie norach, płytki sen przerywany jest od czasu do czasu krótkim spacerem po okolicy. W trakcie snu borsuk wykorzystuje zgromadzoną jesienią podskórną warstwę tłuszczu.

Borsuki parzą się przez cały rok, ale szczyt okresu godowego przypada na wczesną wiosnę. Młode zwykle rodzą się pod koniec zimy. Oczy otwierają w czwartym tygodniu życia, karmione mlekiem matki są do 3 miesiąca.

Dawniej borsuki były stałymi mieszkańcami tatrzańskich lasów. Ze względu na epidemię wścieklizny, jaka występowała wśród lisów na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku populacja borsuka znacznie zmalała. Wpływ na to miało częste dzielenie nory borsuków razem z lisami. Sam borsuk nie jest nosicielem wścieklizny.

13. Wydra (Lutra lutra)


wydra
Największy przedstawiciel łasicowatych, długość głowy i tułowia od 62 (samica) do 85 cm (samiec), ogona 40-43 cm. Masa ciała samic przeciętnie 7 kg, samców 10 kg, największe samce mogą osiągać ponad 20 kg. Poza sporymi rozmiarami cechą charakterystyczna u wydr jest szeroki u nasady i zwężający się ku końcowi ogon oraz szeroka, płaska głowa.

Wydra żyje samotnie, pojawia się nad potokami tatrzańskimi, na wiosnę zajmuje średnie i dolne odcinki tych wód. Głównym jej pożywieniem są ryby, zjada także żaby, kaczki, dżdżownice i owady. Złowioną rybę wydra pożera nad wodami brzegu na leżących w potoku płaskich kamieniach. Świetnie pływa, polując, może pod wodą pozostawać kilka minut.

Okres godowy trwa cały rok, a kumulacja przypada na koniec zimy lub wczesną wiosną. Ciąża trwa 62 dni, po czym na świat przychodzą młode w liczbie od 1 do 6 sztuk. Po urodzeniu małe wydry są bezzębne, ślepe, pokrywa je delikatna sierść. Ssą mleko matki do ok. 10 tygodnia. Po tym okresie wchodzą po raz pierwszy do wody ucząc się pływania. Dojrzałość płciową wydry uzyskują w wieku 2 lat, a długość życia wynosi ponad 15 lat.

Wydra nie zapada w sen zimowy, podczas dużych mrozów ogranicza swoja aktywność do minimum. Jej legowisko jest zwykle ukryte nad brzegiem gliniastych brzegów, z bogatymi brzegowymi zaroślami i zaciszami wodnymi, z licznym narybkiem. Ostoje wydry zagrożone są przede wszystkim zmianami siedlisk oraz obniżeniem się zasobów pokarmowych. Jest to gatunek zagrożony, a jej liczebność w Tatrach określa się na kilkanaście osobników. Wydra nie ma wrogów naturalnych.

14. Żbik (Felis sylvestris)


Żbik
Przypomina wyglądem kota domowego, jest jednak od niego większy i cięższy. Można go rozpoznać po puszystym ogonie pokrytym wyraźnymi czarnymi pierścieniami. Ogon jest krótszy, mniej szpiczasty i bardziej tępo zakończony. Długość głowy i tułowia żbika wynosi 50-80 cm ogona 25-40 cm, masa ciała 5-18 kg, z czego zwykle samce są cięższe od samic.

Futro po grzbietowej stronie ciała jest ciemnoszare lub żółtawe z jedną lub dwiema czarnymi pręgami wzdłuż grzbietu. Między uszami do czoła ciągną się 4 wąskie, ciemne prążki a na nogach widać 4-5 ciemnych pręg. Żbik krzyżuje się z kotem domowym, prawdopodobnie większość żbików to mieszańce. Również pod względem innych cech budowy i trybu życia żbik i kot są do siebie podobne.

Żbik lubi duże gęste połacie leśne zwłaszcza w górach. Prowadzi nocny, samotny i koczowniczy tryb życia. Jest przywiązany do zajętego przez siebie terytorium. Dobrze wspina się na drzewa, ale nie tak zręcznie, jak kuna leśna. Jego pożywienie stanowią drobne gryzonie, zające oraz ptactwo. Najważniejszą techniką łowiecką stosowaną przez żbika jest skok na ofiarę z zasadzki. Ukrywa się w dziuplach, rozpadlinach skalnych norach lisich i borsuczych.

Żbiki parzą się w lutym lub marcu. Samica po ok. 68-dniowej ciąży rodzi, zwykle raz w roku w okresie od kwietnia do czerwca 4 młodych. Kocięta otwierają oczy po 9-11 dniach, ssą mleko przez ok. 4 tygodnie, w wieku 3-4 miesięcy stają się samodzielne.

Ze względu na niezwykle  skryty tryb życia zaobserwować żbika jest niezwykle trudno. Od wielu lat  ten drapieżnik nie był obserwowany na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego. Istnieje jednak wielkie prawdopodobieństwo jego występowania ponieważ po słowackiej stronie Tatr jego obecność jest regularnie  odnotowywana. Żbika bardzo łatwo pomylić z dzikimi kotami domowymi zwłaszcza na obrzeżach parku narodowego.

15. Dzik (Sus scrofa)


dzik
Wyglądem przypomina świnię domową, której jest jednym z przodków. Długość ciała wynosi 1,1-1,9 m, ogon 15 do 30 cm wysokość w kłębie samców do 1  m, masa samic (locha) 35-10 kg i samca (odyniec) 75-350 kg.

Odyńce w porównaniu z lochami, obok większych rozmiarów mają silnie rozwinięte kły górne i dolne. Dzika nie można pomylić z żadnym innym ssakiem europejskim. Jego sierść jest brunatna, składa się z włosów wełnistych i z włosów ościstych. Młode (warchlaki) mają do 3-4 miesiąca życia charakterystyczną po bokach pasiastą barwę.

Dziki żyje gromadnie, zwykle w małych stadach. Mają silnie rozwinięty zmysł socjalny, chętnie tworzą większe lub mniejsze stada. Podstawą każdego stada jest rodzina z prowadzącą lochą i jej młodymi. Tylko stare samce chodzą osobno. Odyńce bytujące w górach są silnie  zbudowane, mają gęstą ciemną sierść i mocny oręż. Dzik jest jedynym z  naszych zwierząt kopytnych, które w przypadku zagrożenia stawia człowiekowi czoła i atakuje.

Dziki zamieszkują przede wszystkim lasy liściaste i mieszane z gęstym  podszyciem. Chętnie przebywają one w miejscach dawnych pasterskich szałasów w górnych partiach lasów. Przeważającą część swej aktywności dziki poświęcają na poszukiwanie pokarmu. Dzik jest wszystkożerny, zjada  wszelki pokarm roślinny i dostępny mu pokarm zwierzęcy. Poza żołędziami, bukwią i wszelkimi płodami rolnymi zjada dżdżownice i inne drobne zwierzęta. Najlepsze warunki bytowania znajduje w dolnoreglowych wilgotnych lasach mieszanych. Podczas wędrówek tatrzańskimi lasami dzik  występuje ponad górną granicę lasu nawet do piętra kosodrzewiny.

Okres godowy zwany huczka przypada w zimie i trwa od listopada do  stycznia. Samica po ciąży trwającej 16-20 tygodni rodzi 2-12 warchlaków. Młode rodzą się z otwartymi oczami, ssą matkę przez 3 miesiące. W środowisku naturalnym dziki dożywają 20 lat.
W Polskich Tatrach dzik jest rzadko obserwowany, można go spotkać w słowackiej części Tatr zachodnich. Można przypuszczać, że w czasach kiedy dolny regiel lasów tatrzańskich obfitował w buki, dzik występował tu dość licznie.


5.0 / 5
9 recenzje
9
0
0
0
0
Vic
03 Sie 2022
Dziś wchodząc na Giewont spotkaliśmy na drodze świstaka. Był bardzo wysoko na wysokości około 1400-1500 m.n.p.m. a Gronostaj biegał po polance dużo niżej. Ludzie mówili że widzieli też idąc na Giewont od słowackiej strony niedźwiadka.
Staś
24 Mar 2022
Super fajne dla tych co szukają informacji o zwierzętach które turyści mogą spotkać na szlakach to te wszystkie.😁
Ewa SZPAKOWSKA
29 Sty 2021
bardzo dobra informacja; interesowaly mnie wiewiorki a przeczytalam wszystko do konca;
Kocham Tatry ale oprocz sarny innych zwierzat nie spotkalam
irena jaruszowiec
11 Maj 2020
dużo dobrych informacji polecam
Rafał kotula
07 Maj 2020
To było bardzo dobre ale nie nailepsze i tak polecam
marian
24 Mar 2020
zajfajne
Wjtek
07 Mar 2019
Bardzo dobre informacje. Brak natomiast informacji na temat mozliwości spotkania z turystami na szlaku.
Martyna Rutka
14 Gru 2018
..super polecam
maksymilian
28 Lis 2017
LUBIĘ TOOOOO
Wróć do spisu treści