Malownicze potoki w Tatrach Polskich

Woda w górach występuje w różnej postaci. Na najwyższych szczytach przeważnie jest śniegiem, bo w takiej formie zwykle tam dociera. Opady śniegu zdarzają się nawę w środku lata. Zimą gromadzi się w formie grubej pokrywy śnieżnej. Deszczu również w górach jest znacznie więcej niż na nizinach.

Skąd biorąa się potoki tatrzańskie?

Woda z topniejącego śniegu i opadów deszczy gromadzi się w jeziorach, które w Tatrach nazywane są stawami. Gromadzi się również wśród skał pokrywy morenowej, w torfowiskach, mokradłach tzw. młaki oraz w glebie. Wszystkie te naziemne i podziemne zbiorniki wodne zasilają liczne źródła. Najwięcej z nich występuje na obszarach krasowych, a nazywane są wywierzyskami. Na mniejsze mówi się wyciek lub wysięk.

Wywierzyska obfitujące w wodę można znaleźć np. w Dolinie Kościeliskiej i Chochołowskiej. Ze źródeł wypływają strumyki, które łącząc się, tworzą większe lub mniejsze potoki. Z wywierzyska wypływają przeważnie już całkiem duże potoki.

Tatrzańskie potoki odznaczają się bystrym nurtem, płynąc w dół dolinami, często tworzą kaskady i wodospady. Łączna długość potoków w Tatrach Polskich wynosi 175 km. Ich  temperatura w lecie dochodzi do 10 °C, w zimie spada do 1 °C. Najwyższy ich stan wody przypada na czerwiec, najmniejszy — w lutym i marcu. Trzeba pamiętać, że przy gwałtownych opadach nawet niewielkie normalnie potoki zamieniają się w rwące rzeki, utrudniając lub uniemożliwiając przejście.

Ciekawym zjawiskiem są tzw. suche wody. Bez potoków i strumieni krajobraz tatrzański nie byłby sobą. Krystalicznie czysta woda ze źródeł tatrzańskich nadaje się do bezpośredniego picia, jeśli nie było akurat gwałtownych opadów i woda  nie została zmącona.

Poniżej krótka charakterystyka potoków po polskie stronie Tatr.

Rybi Potok

Wypływa  z północnego brzegu Morskiego Oka. Jest głównym ciekiem wodnym Doliny Rybiego Potoku, niedaleko Wanty łączy się z Białą Woda, tworząc wspólnie graniczną rzekę Białkę. Poniżej Morskiego Oka tworzy ciąg trzech stawków rozlewiskowych: Małe Morskie Oko, Rybie Stawki, Żabie Oko i Małe Żabie Oko.

Potok Roztoka

Jest  głównym ciekiem wodnym Doliny Roztoki, odwadniając także całą Dolinę Pięciu Stawów Polskich. Wypływa z Wielkiego Stawu na wysokości ok. 1664 m. Płynąc Doliną Roztoki, tworzy wiele kaskad i wodospadów z najbardziej znanymi i okazałymi — Wielką Siklawą i Wodogrzmotami Mickiewicza. Średni spadek potoku wynosi 110 m/km, a całkowita długość ponad 7 km. Potok Roztoka wpływa do Białki jako jej lewostronny dopływ.

Potok Waksmundzki

Płynie dnem Doliny Waksmundzkiej spod Krzyżnego. Wpada do Białki jako lewy dopływ, na wysokości ok. 987 m nieco powyżej Palenicy Białczańskiej. Potok znany ze sporego spadku 175 m/km, jego długość do ujścia do Białki wynosi ponad 6,5 km. W dolnych partiach doliny Waksmundzki Potok staje się tzw. „sucha woda”, czyli w pewnych okresach zanika jego przepływ powierzchniowy.

Potok Filipczański

Jest głównym ciekiem wodnym Doliny Filipka, swój początek bierze powyżej Filipczańskiej Polany, ze spływu potoków płynących ze stoków Ostrego Wierchu, Suchego Wierchu Waksmundzkiego i Gęsiej Szyi. Poniżej Filipczańskiej Polany powstaje na potoku niespełna 15 m wodospad. Potok Filipczański po połączeniu z Suchą Wodą na wysokości 830 m tworzy Cichowiańską Wodę, która z kolei jest dopływem Porońca.

Potok Sucha Woda Gąsienicowa

Główny ciek wodny Doliny Suchej Gąsienicowej. Dno potoku wyznacza granicę pomiędzy Tatrami Zachodnimi a Wysokimi. Potok wypływa z Zielonego Stawu Gąsienicowego na wysokości ok. 1672 m. Jego długość na obszarze Tatr  wynosi ok. 7,5 km. Nazwa potoku wywodzi się od ciekawego zjawiska zanikania w pewnych okresach powierzchniowego przepływu wody. Tylko przy dużych opadach woda płynie łożyskiem Suchej Wody Gąsienicowej na całej  jej długości.

Potok Olczyski

Wypływa z Wywierzyska Olczyskiego jednego z największych w Tatrach. Potok Olczyski jest głównym ciekiem wodnym Doliny Olczyskiej, po opuszczeniu Tatr płynie przez Jaszczurówkę i Olczę, żeby dalej wpłynąć do Zakopianki. Woda potoku ma niewielki spadek średnio 35,5 m/km.

Potok Bystra

Składa  się z kilku strumieni wypływających z wachlarzowato położonych doliny. W  znaczny sposób Potok Bystra zasilany jest przez źródła: Wywierzysko Bystrej Górne i Wywierzysko Bystrej Dolne. Potok Bystra płynie przez  Dolinę Bystrej, a następnie Zakopane, by po połączeniu z Cichą Wodą utworzyć Zakopiankę.

Potok Biały

Płynie dnem Doliny Białego wapiennym łożyskiem, tworząc kaskady, wodospady i kotły wirowe (baniory). Biały Potok wśród potoków po polskiej stronie Tatr wyróżnia się największym średnim spadkiem 187 m/km. Jego długość wynosi ok. 4,5 km, z czego w obrębie Tatr płynie ok. 1,3 km. Jego jedynym stałym dopływem jest ciek wodny wypływający z Sywarowego Żlebu.

Potok ku Dziurze

Nazwę zawdzięcza dolinie, której dnem płynie. Jego długość wynosi ok.1,5 km. Woda płynie okresowo, w porach cieplejszych w czasie mroźnych zim miejscami zanika.

Potok Strążyski

Ciek wodny płynący dnem Doliny Strążyskiej. Źródła potoku znajdują się w Małej Dolince u podnóża północnych ścian Giewontu, na wysokości ok. 1140 m. Opadając z Małej  Dolinki, tworzy Siklawicę, jeden z najbardziej znanych wodospadów po polskiej stronie Tatr. Długość potoku wynosi ok. 5,5 km, jego spadek wynosi 60 m/km.

Potok Za Bramką

Płynie dnem Doliny za Bramka a jego długość wynosi ok. 3,5 km. Tym niewielkim potokiem płynie stosunkowo dużo wody, przez cały rok średnio ok. 50 l/s.

Potok Małołącki

Główny ciek wodny Doliny Małej Łąki, najmniejszej z dolin walnych w polskiej  części Tatr. Potok nie jest długi, nie ma więcej niż 3 km.

Potok Małołącki po połączeniu z Butorowym Potokiem daje początek zakopiańskiej Cichej Wodzie.

Potok Kościeliski

Płynie dnem Doliny Kościeliskiej, powstaje przy Smytniej Polanie z połączenia Pyszniańskiego Potoku z Tomanowym Potokiem. W osiedlu Kiry przeobraża się w Kirową Wodę. Jego długość na terenie Tatr wynosi ok. 8,5 km. , część wody Kościeliskiego Potoku przepływa przez Pisaną Jaskinie.

Potok Lejowy

Ciek wodny płynący dnem Doliny Lejowej, jego źródła znajdują się poniżej Kominiarskiej Przełęczy. Po opuszczeniu Tatr uchodzi do Kirowej Wody. Jego długość wynosi ok. 6 km.

Potok Chochołowski

Płynie dnem Doliny Chochołowskiej, powstaje w jej górnej części z połączenia Wyżniego Chochołowskiego Potoku z Jarząbczym Potokiem. Jego największym dopływem jest Starorobociański Potok. W dolnym swoim biegu przybiera nazwę Siwej Wody, która po połączeniu z Kirową Woda daje początek Czarnemu Dunajcowi. Jego długość na terenie Tatr wynosi ok. 8,5 km.

Źródło:

„Wielka Encyklopedia Tatrzańska” Zofia i Witold H. Paryscy

---

AUTOR