Przewodnik po Hali Gąsienicowej: Wszystko, co musisz wiedzieć!

Jest to jedna z najpopularniejszych hal w Tatrach, leży na najprostszej drodze z Zakopanego ku sercu Tatr Polskich. Rozciąga się poniekąd na brzegu gór, a jednak należy już do ich środka, mając cechy krajobrazu wysokogórskiego.

O Hali Gąsienicowej

Słowo „hala” ma dwa różne znaczenia; pierwszym był obszar własności i prawa wypasu, drugi strefa roślinności. Wśród turystów często nazwa Hali Gąsienicowej jest synonimem Doliny Gąsienicowej.

Hala Gąsienicowa leży na pograniczu Tatr zachodnich i wysokich, w Dolinie Gąsienicowej, która natomiast jest górnym pietrem walnej Doliny Suchej Wody.

Grań Kościelców, odchodząca od masywu Świnicy na północ, dzieli Dolinę Gąsienicową na dwie części: wschodnią, należącą w całości do Tatr Wysokich i zachodnią, przez która przebiega granica pomiędzy Tatrami Wysokimi a Zachodnimi. W głównej grani Tatr jest nią przełęcz Liliowe.

Szlaki na Halę Gąsienicową

Najbardziej dogodnym miejscem do rozpoczęcia wycieczki na Halę Gąsienicowa są Kuźnice. Po przekroczeniu mostu na potoku Bystra rozpoczynają się dwa szlaki, pierwszy prowadzi przez Skupniów Upłaz a drugi przez Dolinę Jaworzynki.

Szlak przez Skupniów Upłaz

Wybierając trasę prowadzącą przez Skupniów Upłaz, droga od początku prowadzi dość stromo i po kilku minutach doprowadza do rozejścia. W lewo szlak prowadzi na Nosal w prawo na Halę Gąsienicową. Droga przez dłuższy czas biegnie lasem Boczania, by następnie wyjść na grzbiet Skupniowego Upłazu. Na lewo od jego krawędzi, lekko wznosząca się ścieżka prowadzi nad Doliną Olczyską, natomiast po prawej za granią, pod którą biegnie szlak, znajduje się Dolina Jaworzynki.

Po drodze tuż przed miejscem, gdzie grzbiet wrasta w masyw Wielkiej Kopy Królowej do Doliny Olczyskiej opada stromy Żleb Roja, tutaj w 1929 roku zginął Józef Roj zasypany przez wielką lawinę. Po minięciu małej przełęczy zwanej Diabełkiem droga przechodzi zboczem nad Doliną Jaworzynki i doprowadza do Przełęczy między Kopami.

Szlak przez Doliną Jaworzynki

Wybierając trasę przez Dolinę Jaworzynki, za budką z biletami należy skręcić w prawo. Droga na początku wiedzie wzdłuż potoku Jaworzynka, by po krótkiej chwili wyprowadzić na rozległą polanę Jaworzynka.

Stąd rozpościera się wspaniały widok na Kopy Królowej oraz Kopę Magury. Właśnie w tym miejscu kręcone były ujęcia filmu „Jak rozpętałem II Wojnę Światową". Na polanie znajdują się szałasy pasterskie, świadczące o dawnym charakterze tego miejsca. Szlak prowadzący skrajem polany doprowadza do ostrego zakrętu w prawo.

Od tego miejsca droga pnie się ostro w górę, najpierw w lesie następnie wąską ścieżką wśród kosodrzewiny wyprowadzając na Przełęcz między Kopami. Zanim dotrzemy do przełęczy z prawej strony ponad lasem, widoczny jest Żleb pod Czerwienicą, gdzie w górnej części w XVIII i XIX wieku czynne były bogate w rudę żelaza kopalnie. Zimą ze względu na zagrożenie lawinowe należy wybrać szlak prowadzący przez Skupniów Upłaz.

Przełęcz między Kopami (1499 m)

To miejsce położone pomiędzy Małą i Wielką Kopą Królową, rozpościera się stąd wspaniały widok na Zakopane, Gubałówkę i Podhale. Przełęcz zwana również Karczmiskiem, nazwa najprawdopodobniej pochodzi od stojącego tu niegdyś baraku górniczego.

Od przełęczy łagodnie nachylona droga prowadzi wygodnie przez spłaszczenie Królowej Równi w kierunku widocznych szczytów otaczających Dolinę Gąsienicową. Po wkroczeniu między drzewa szlak lekko opada ku Hali Gąsienicowej, z której otwiera się malownicza panorama na granitowe szczyty Tatr Wysokich m.in. najwyższa w otoczeniu doliny Świnicę, charakterystyczny Kościelec, potężne wierzchołki Granatów i pozostałe szczyty, przez którą przebiega Orla Perć oraz charakterystyczną piramidę Żółtej Turni. Krajobraz Doliny Gąsienicowej ma charakter typowo wysokogórski, tę surową scenerię skalną urozmaicają porosłe bujną trawą hale górskie, świerkowe lasy, rozległe połacie kosodrzewiny.

Hala Gąsienicowa

Na Hali Gąsienicowej znajduje się szereg drewnianych budynków m.in. Księżówka, Gawra, Betlejemka  — budynek PZA. Nieopodal szlaku stoją szałasy pasterskie pamiętające dawne czasy, kiedy w ich otoczeniu prowadzona była intensywna gospodarka wypasowa.

Dawniej budynków pasterskich było znacznie więcej, tworzyły one niemal osiedle. Nazwa Hali Gąsienicowej wywodzi się od znanego rodu góralskiego Gąsieniców, jednego z najstarszych na Podhalu. Właśnie przodkowie tego rodu mieli tutaj swoje pastwiska, na których wypasali owce oraz bydło. Górale nazywali ją halą Przy Stawach, Ku Stawom lub po prostu Stawy.

Pierwsi turyści pojawili się tu z początkiem XIX wieku, ale prawdziwy rozwój turystyki w rejonie Hali Gąsienicowej przypada na drugą połowę XIX wieku. Spore zasługi w poznawaniu tego zakątka Tatr miał Eugeniusz Janota, autor pierwszego polskiego przewodnik po Tatrach i inicjator ochrony przyrody. Wraz z zakopiańskim przewodnikiem Maciejem Sieczką dokonał on kilku pierwszych wejść na otaczające halę szczyty. Piękno tego miejsca przysporzyło mu popularności wśród wybitnych przedstwicieli kultury i nauki polskiej już w pierwszych latach rozwoju turystyki.

Bywały tu znane postacie m.in.: Henryk Sienkiewicz, Ignacy Józef Paderewski, Stefan Żeromski, Bolesław Prus, Jan Kasprowicz Maria Skłodowska-Curie, Helena Modrzejewska.

Zimą Hala Gąsienicowa stanowi jeden z najlepszych terenów narciarskich w Tatrach Polskich, przez nią wiedzie jeden ze szlaków zjazdowych z Kasprowego Wierchu. Pionierem turystyki narciarskiej w tym rejonie byli: Mieczysław Karłowicz, Mariusz Zaruski i Roman Kordys.

Schronisko Murowaniec

Na skraju Hali znajduje się duże granitowe schronisko turystyczne „Murowaniec”, w którym znajdują się miejsca noclegowe, dyżurka TOPR, bufet oraz świetlica. Sprzed schroniska odchodzi wiele popularnych tras turystycznych, jest ono również dogodną bazą wypadowa dla taterników i narciarzy. Prowadzą stąd znakowane ścieżki turystyczne na wiele szczytów i przełęczy Tatr Wysokich otaczających dolinę.

Z tego miejsca wyruszają bardziej zaprawieni turyści górscy na Orlą Perć. Ten słynny szlak został wytyczony przez Walerego Gadowskiego w latach 1903-1906, prowadzi granią potężnego muru szczytów dzielących Dolinę Gąsienicową i Pańszczycy od Doliny Pięciu Stawów Polskich.

Trasa nad Czarny Staw Gąsienicowy

Spod schroniska warto udać się do niedaleko położonego Czarnego Stawu Gąsienicowego. Droga wiedzie pod grzbietem Małego Kościelca, wśród dobrze zachowanej w stanie naturalnym górnej granicy lasu. Obserwować tu można dobrze wykształconą dolinę polodowcową, o stromych zboczach i stosunkowo szerokim dnie. W dali na środku doliny widoczny skalny próg granitowy zamykający Czarny Staw.

Tuż u podnóża stoków Małego Kościelca stoi widoczny ze szlaku pamiątkowy głaz z napisem upamiętniającym śmierć kompozytora, taternika i narciarza Mieczysława Karłowicza, który zimą 1909 r. zginął w tym miejscu pod lawiną śnieżną. Wypadek ten przyspieszył powołanie Tatrzańskiego Pogotowia Ratunkowego.

Czarny Staw Gąsienicowy

Należy do najpiękniejszych jezior tatrzańskich, jego długość wnosi 665 m, szerokość 425 m. Jest trzecim co do wielkości stawem w Tatrach Polskich, powierzchnia jego wynosi 17,9 ha a głębokość 51 m. Po względem wielkości przewyższa go po polskiej stronie Tatr Wielki Staw w sąsiedniej Dolinie Pięciu Stawów (34 ha), Morskie Oko (prawie 35 ha) oraz Czarny Staw pod Rysami (20,5 ha).

Pod względem wysokości położenia nad poziom morza Czarny Staw Gąsienicowy (1620 m) razem z Wielkim Stawem w Dolinie Pięciu Stawów Polskich (1665 m) wybija się na czoło wielkich jezior tatrzańskich.

Nazwa stawu pochodzi od ciemnej barwy spowodowanej dużą głębokością i częstym cieniem rzucanym przez otaczające go wzniosłe ściany Kościelca oraz od sinic barwiący ciemnym nalotem przybrzeżne kamieniste obrzeża jeziora. Należy do tatrzańskich jezior cyrkowych, to znaczy polodowcowych niecek zamkniętych od strony doliny barierą rygla z litej skały. W pobliżu ujścia Czarnego Potoku ze stawu, o 20 m od północno-wschodniego brzegu znajduje się wysepka.

W wodach stawu żyje pstrąg potokowy i źródlany, sztucznie wprowadzone z końcem XIX w. Nad brzegiem jeziora stało jedno z pierwszych schronisk w Dolinie Gąsienicowej zbudowane w 1885 r. przez Józefa Sieczkę. Jezioro jest częstym celem wycieczek szkolnych oraz indywidualnych turystów.

Znad stawu wyprowadzają uczęszczane szlaki turystyczne — przez przełęcz Karb na Kościelec, do Zmarzłego Stawu Gąsienicowego, na przełęcz Zawrat, do Koziej Dolinki, na Kozi Wierch oraz na Granaty.

Źródło:

„Tatry Polskie-przewodnik” Józef Nyka

„Wielka Encyklopedia Tatrzańska” Zofia i Witold H. Paryscy

---

AUTOR