Zwierzęta w Tatrach: Najważniejsze gatunki żyjące w górach

Świat zwierzęcy Tatr, jest niezwykle bogaty i interesujący, różni się od tych żyjących na nizinach. Ma to oczywiście odniesienie do wyższych partii Tatr, w niższych piętrach reglowych powszechnie występują te same ssaki, ptaki, płazy i gady oraz owady, jakie spotkać można wszędzie w Polsce. Na stosunkowo małej przestrzeni występują liczne gatunki zwierząt.

Świstak w Tatrach

Jakie zwierzęta występują w Tatrach

Oprócz najbardziej rozpoznawalnych czyli trójcy tatrzańskiej: niedźwiedź brunatny, kozica tatrzańska i świstak tatrzański na terenie Tatr spotkamy zwierzęta m.in.

Ssaki: ryś, kuna leśna, jeleń, sarna, dzik, borsuk, łasicę, lis, wilk, gronostaj, jeż wschodni, wydra, żbik, gronostaj, nietoperz.

Gady i płazy: jaszczurka żyworodna, salamandra plamista, żmija zygzakowata, kumak górski, traszka, jaszczurka żyworodna.

Ptaki: orzeł przedni,  cietrzew, głuszec, jarząbek, kruk, płochacz halny, siwerniak, pliszka górska, krzyżodziób świerkowy, sójka, orzechówka, pomurnik, orzeł przedni, bocian czarny, puchacz, dzięcioł duży, pluszcz, kaczka krzyżówka, pustułka, dzięcioł trójpalczasty, drozd obroźny, kwiczoł.

Owady: motyle (niepylak apollo, paź królowej) chrząszcze (kornik drukarz, biegacz zielonozłoty), błonówki (trzpiennik wielki), muchówki, jętki, ważki, pluskwiaki.

Wysokogórskie zwierzęta żyjące w Tatrach

Zwierzęta chronione w Tatrach

Odmienność fauny Tatr od pozostałych krain geograficznych Polski wynika z obecności gatunków wysokogórskich żyjących jedynie na tym obszarze. Jest to związane ze specyficznymi warunkami pozwalającymi na egzystencję niektórych tylko gatunków. W związku, z czym wraz ze wzrostem wysokości mocno spada liczebność gatunkowa zwierząt.

Ostry klimat wysokogórski zmusza zwierzęta do przystosowania się do ciężkich warunków środowiskowych.

Skrajnie trudne warunki wpłynęły na ciekawe dostosowanie się żyjących tu zwierząt. Tylko nieznaczna część gatunków potrafiła przystosować się do życia w trudnych warunkach wyższych partiach polskich gór.

Ze względu na środowisko, w którym żyją zwierzęta Tatrzańskiego Parku Narodowego, można podzielić na kilka grup odpowiadających częściowo piętrowemu układowi roślinności. W piętrze lasów reglowych występują gatunki na ogół pospolite, sporo jest jeleni, saren, lisów, kun itd. Tatry to obok Bieszczadów jedyne w Polsce góry z pozostałościami dzikiej przyrody, gdzie występują nadal trzy największe drapieżniki: ryś, wilk i niedźwiedź brunatny.

Drapieżniki występujące na obszarze Tatr

Z większych drapieżników warto wyróżnić rysia, którego liczebność w Tatrach określa się na kilkanaście sztuk. Ten największy europejski kot jest trudny do zaobserwowania. Poluje często powyżej górnej granicy lasu, najczęściej przebywa w starych drzewostanach z licznymi wykrotami, skałkami i urwiskami. Jego głównym pożywieniem są sarny, poluje także na drobne gryzonie, kozice i świstaki.

Kolejnym drapieżnikiem wartym wspomnienia jest wilk. Liczbę stale bytujących i rozmnażających się na terenie Tatr osobników określa się na kilkadziesiąt sztuk. Występuje na obszarze całych Tatr, ostoje znajduje przede wszystkim w zwartych kompleksach leśnych, gdzie płoszenie i wpływ człowieka nie jest tak znaczący.

Najważniejsze zwierzęta w górach

Niedźwiedź brunatny

Największym zwierzęciem polskich gór, jakiego można spotkać w reglach, jest niedźwiedź, którego w na terenie Tatr ocenia się na ok. 50 osobników, z czego po Polskiej stronie 10-15.

Niedźwiedzie przemierzają duże odległości, w których trakcie niejednokrotnie przekraczają wyższe przełęcze. Ten wielki drapieżnik zimę spędza w gawrze, legowisku urządzonym w miejscu zacisznym i spokojnym. Niedźwiedź niegdyś król leśnych ostępów dawniej był intensywnie tępiony, w Polsce żyje tylko w Karpatach — głównie w Tatrach i Bieszczadach.

Spośród ssaków na szczególną uwagę zasługują płochliwe świstaki, kozice oraz nornik śnieżny (polnik tatrzański). Te trzy gatunki występują tylko w Tatrach.

Kozica tatrzańska

To jednym z większych przedstawicieli ssaków w piętrze hal i turni. Zasługujący na szczególną ochronę symbol polskiego i słowackiego Parku Narodowego, występuje w Polsce wyłącznie w Tatrach, a na Słowacji poza Tatrami również w Niżnich Tatrach i Fatrze.

Kozica tatrzańska różni się od podgatunków występujących w sąsiednich terytoriach, a cała jej populacja występująca w Tatrach określana jest na ponad 1000 sztuk.

Kozice żyją w stadach zwanych kierdlami, jedynie capy (samce) prowadzą samotny tryb życia. Zimą schodzą nawet do piętra lasu, ale przeważnie trzymają się wyższych rejonów Tatr.

Kozica jest zwierzęciem roślinożernym, bardzo dobrze przystosowanym do wysokogórskich warunków. Górale dawniej polowali na kozice, zabijali je dla skóry, mięsa i rogów.

Świstaki

Są dużymi gryzoniami, żywią się tylko roślinami, w Polsce występują wyłącznie w Tatrach. Są typowymi mieszkańcami strefy wysokogórskiej, żyją w górnych piętrach, od kosodrzewiny po turnie. Ten sympatyczny gryzoń prowadzi życie w grupach rodzinnych, w skład których wchodzi od kilku do kilkunastu osobników.

Świstaki są zwierzętami o doskonałym wzroku, a w razie zagrożenia ostrym, charakterystycznym gwizdem informują całą kolonię o zbliżającym się niebezpieczeństwie. Wypatrzyć i zobaczyć świstaka jest dość trudno.

W okresie jesienno-zimowym zapadają w sen, zagrzebując się w norach na okres prawie 7 miesięcy. W tym czasie ich procesy życiowe ulegają zwolnieniu i odbywają się kosztem nagromadzonego tłuszczu. Dawniej świstacze sadło, uznawane było przez górali za panaceum przeciwko wszelkim dolegliwością, co spowodowało, że świstak niegdyś był bliski wytępienia.

Polnik tatrzański to niewielki pokryty szarobrunatnym futerkiem gryzoń z rodziny nornikowatych. Wyglądem przypomina mysz, choć jest od niej mniejszy, żyje krótko, bo średnio 6 miesięcy.

Z niedużych ssaków wartym nadmienienia jest darniówka tatrzańska, gatunek reliktowy i endemiczny, występujący tylko na obszarach wysokogórskich Zachodnich Karpat. Zamieszkuje piętra kosodrzewiny, hal i turni, ale spotkać go można również niżej.

Z ziemno — ­ wodnym środowiskiem związana jest wydra, którą można zaobserwować czasami w okolicach większych potoków. Z rodziny łasicowatych można również zobaczyć gronostaja, który występuje we wszystkich piętrach roślinnych nawet w piętrze alpejskim. Najczęściej spotykanym w Tatrach drapieżnikiem jest lis, którego często można spotkać przy szlakach turystycznych. W reglowych lasach można zaobserwować coraz rzadszego borsuka. Jaskinie zamieszkują różne gatunki nietoperzy, z których najczęściej spotykanym i największym jest nocek duży.

Ptaki Tatr

Na terenie Tatr występuje wiele gatunków ptaków pospolitych w niższych obszarach Polski. Z ptaków właściwych tylko górą warto wspomnieć o występujących licznie w piętrze hal siwerniaku (świergotek górski) oraz płochaczu halnym. Niezwykle ciekawym ptakiem jest żyjący w skałach skalnych pomurnik.

Do ptaków charakterystycznych dla rejonów górskich należą: drozd obrożny, orzechówka oraz żyjące nad potokami pliszka górska i pluszcz kordusek.

Skrzydlatą społeczność regli godnie reprezentują kuraki leśne — głuszce, cietrzewie i jarząbki.

Z ptaków drapieżnych warto wymienić sowy, sokoły, jastrzębie i kruki. Najwspanialszym ptakiem górskich przestworzy jest orzeł przedni. Nad stawami można spotkać kaczki krzyżówki.

Gady i płazy

Fauna gadów i płazów jest względnie uboga, na terenie Tatr żyją niemal wyłącznie przedstawiciele gatunków znanych z innych regionów Polskich. Zetknąć się można z jadowitą żmiją zygzakowatą, jaszczurką żyworodną, ropuchą szarą, kumakiem górski, zaskrońcem zwyczajnym.

Najrzadszym płazem górskim jest salamandra plamista występująca w niższych partiach regla dolnego. Prowadzi ona nocny tryb życia, ceniąc sobie ciepły deszcz i rosę, wilgotne lasy i brzegi potoków. Zamieszkuje wilgotne, najniżej położone partie dolinek reglowych. Częściej spotykana jest traszka karpacka, która jest endemitem karpackim, bytuje w obrębie piętra lasów. Najczęściej spotykanym gadem w Tatrach jest jaszczurka żyworodna.

Zimne wody górskie są ubogie w ryby, spowodowane jest to niedużą zawartością planktonu i innych składników pokarmowych. Potoki pietra reglowego zamieszkują przede wszystkim pstrągi potokowe, spotkać także można głowacze i strzeble.

Ze stawów naturalnie zarybionymi są po polskiej stronie Tatr — Morskie Oko (dawniej Rybi Staw) i po słowackiej Popradzki Staw. W kilku stawach Gąsienicowych rybostan został wprowadzony sztucznie, żyją tam pstrągi źródlane.

Do najciekawszych przedstawicieli fauny wodnej należy niewielki skorupiak skrzelopływka bagienna. Poza jednym miejscem bytowania w słowackich Tatrach skrzelopływka występuje w drobnych zbiornikach i jeziorach za kręgiem polarnym. Skrzelopływka bagienna niegdyś występowała w Dwoistym Stawie, temu małemu skorupiakowi nie przeszkadzało, że staw, w którym żyje, zimą całkowicie zamarza. Wartym wspomnienia są także skorupiaki jaskiniowe, przystosowane do życia bez światła. Przykładem reliktu trzeciorzędowego jest prowadzący wodny tryb życia niewielki pozbawiony oczu studniczek tatrzański.

Owady

Niezwykle licznie występują w Tatrach owady, jest ich co najmniej kilka tysięcy gatunków. Podobnie z jak innymi zwierzętami ich występowanie jest uwarunkowane od wysokości nad poziomem morza, im wyżej, tym mniej gatunków. Najwięcej owadów występuje w obrębie piętra leśnego, które zamieszkuje mnóstwo gatunków chrząszczy, pluskwiaków, szarańczaków, jak również muchówek.

Bez wątpienia najbardziej atrakcyjnie wyglądają kolorowe motyle: rusałka żałobnik, paź królowej, cytrynki. Godnym szczególnej uwagi jest bardzo nieliczny niepylak apollo.

Do bardziej rozpoznawalnych owadów jest należący do przedstawicieli chrząszczy kornik drukarz. Jego podstawową rośliną żywicielską jest świerk pospolity, zasiedlić również może sosnę, jodłę, modrzew. Duże połacie obumarłych lasów świerkowych spotykanych w Tatrach są zasługą właśnie tego niewielkiego owada. Na straży tatrzańskie fauny stoją po polskiej stronie TPN a po słowackiej Tatranský národný park.

---

AUTOR