Hala Gąsienicowa i Czarny Staw Gąsienicowy — wycieczka z Kuźnic

Hala Gąsienicowa to jedno z najpiękniejszych i najbardziej charakterystycznych miejsc w polskich Tatrach. Położona na wysokości około 1500 m n.p.m., stanowi rozległy obszar otoczony przez masywne szczyty tatrzańskie. To niezwykłe miejsce przyciąga zarówno turystów poszukujących ciszy i kontaktu z naturą, jak i amatorów górskich wędrówek. Jest to jedna z najpopularniejszych hal w Tatrach, leży na najprostszej drodze z Zakopanego ku sercu Tatr Polskich. Rozciąga się poniekąd na brzegu gór, a jednak należy już do ich środka, mając cechy krajobrazu wysokogórskiego.

Informacje o Hali Gąsienicowej

Hala Gąsienicowa jesienią

Słowo „hala” ma dwa różne znaczenia; pierwszym był obszar własności i prawa wypasu czyli hala pasterska, drugi strefa roślinności. Wśród turystów często nazwa Hali Gąsienicowej jest synonimem Doliny Gąsienicowej.

Hala Gąsienicowa leży na pograniczu Tatr zachodnich i wysokich, w Dol. Gąsienicowej, która natomiast jest górnym pietrem walnej Doliny Suchej Wody. Znajduje się na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego

Grań Kościelców, odchodząca od masywu Świnicy na północ, dzieli Dolinę Gąsienicową na dwie części: wschodnią Dolinę Czarną Gąsienicową - należącą w całości do Tatr Wysokich i zachodnią Dolinę Zieloną Gąsienicową - przez która przebiega granica pomiędzy Tatrami Wysokimi a Zachodnimi. W głównej grani Tatr jest nią przełęcz Liliowe.

Szlaki na Halę Gąsienicową i do schroniska Murowaniec

Najbardziej dogodnym miejscem do rozpoczęcia wycieczki na Halę Gąsienicowa są Kuźnice. Po przekroczeniu mostu na potoku Bystra rozpoczynają się dwa szlaki, pierwszy prowadzi przez Skupniów Upłaz a drugi przez Dolinę Jaworzynki.

Po przekroczeniu mostu na potoku Bystra rozpoczynają się dwa szlaki, pierwszy szlak niebieski prowadzi przez Boczań i Skupniów Upłaz a drugi żółty szlak przez Dolinę Jaworzynki. Czas przejścia jednego z tych szlaków do schroniska pttk Murowaniec to ok. 2 godziny.

Niebieski szlak przez Boczań i Skupniów Upłaz

Wybierając trasę prowadzącą przez Boczań a następnie Skupniów Upłaz, szlak wiedzie od początku dość stromo i po kilku minutach doprowadza do rozejścia. W lewo szlak prowadzi na Nosal w prawo na Halę Gąsienicową. Droga przez dłuższy czas biegnie lasem Boczania, by następnie wyjść na grzbiet Skupniowego Upłazu. Po wyjściu z lasu pojawiają się pierwsze widoki.

Na lewo od jego krawędzi, lekko wznosząca się ścieżka prowadzi nad Doliną Olczyską, natomiast po prawej za granią, pod którą biegnie szlak, znajduje się Dolina Jaworzynki.

Po drodze tuż przed miejscem, gdzie grzbiet wrasta w masyw Wielkiej Kopy Królowej do Doliny Olczyskiej opada stromy Żleb Roja, tutaj w 1929 roku zginął Józef Roj zasypany przez wielką lawinę. Po minięciu małej przełęczy zwanej Diabełkiem droga przechodzi zboczem nad Doliną Jaworzynki i docieramy na Przełęcz między Kopami.

Szlak żółty z Kuźnic przez Dolinę Jaworzynki

Wybierając trasę przez Dolinę Jaworzynki, za budką z biletami należy skręcić w prawo. Droga na początku wiedzie wzdłuż potoku Jaworzynka, by po krótkiej chwili wyprowadzić na rozległą polanę Jaworzynka.

Stąd rozpościera się wspaniały widok na Kopy Królowej oraz Kopę Magury. Właśnie w tym miejscu kręcone były ujęcia filmu „Jak rozpętałem II Wojnę Światową". Na polanie znajdują się szałasy pasterskie, świadczące o dawnym charakterze tego miejsca. Szlak prowadzący skrajem polany doprowadza do ostrego zakrętu w prawo.

Od tego miejsca droga pnie się ostro w górę, najpierw w lesie następnie wąską ścieżką wśród kosodrzewiny wyprowadzając na Przełęcz między Kopami. Zanim dotrzemy do przełęczy z prawej strony ponad lasem, widoczny jest Żleb pod Czerwienicą, gdzie w górnej części w XVIII i XIX wieku czynne były bogate w rudę żelaza kopalnie. Zimą ze względu na zagrożenie lawinowe należy wybrać szlak prowadzący przez Skupniów Upłaz.

Przełęcz między Kopami 1499 m n.p.m.

To miejsce położone pomiędzy Małą i Wielką Kopą Królową, rozpościera się stąd wspaniały widok na Zakopane, Gubałówkę i Podhale. Przełęcz zwana również Karczmiskiem, nazwa najprawdopodobniej pochodzi od stojącego tu niegdyś baraku górniczego.

Od przełęczy łagodnie nachylona droga prowadzi wygodnie przez spłaszczenie Królowej Równi w kierunku widocznych szczytów otaczających Dolinę Gąsienicową.

Po wkroczeniu między drzewa szlak lekko opada ku Hali Gąsienicowej, z której otwiera się malownicza panorama na granitowe szczyty Tatr Wysokich m.in. najwyższa w otoczeniu doliny Świnicę, charakterystyczny Kościelec, potężne wierzchołki Granatów i pozostałe szczyty, przez którą przebiega Orla Perć oraz charakterystyczną piramidę Żółtej Turni. Krajobraz Doliny Gąsienicowej ma charakter typowo wysokogórski, tę surową scenerię skalną urozmaicają porosłe bujną trawą hale górskie, świerkowe lasy, rozległe połacie kosodrzewiny.

Dolina Gąsienicowa — historia

Kwitnaca kiprzyca na Hali Gąsienicowej

Na Hali Gąsienicowej znajduje się szereg drewnianych budynków m.in. Księżówka, Gawra, Betlejemka  — budynek PZA. Nieopodal szlaku stoją szałasy pasterskie pamiętające dawne czasy, kiedy w ich otoczeniu prowadzona była intensywna gospodarka wypasowa.

Dawniej budynków pasterskich było znacznie więcej, tworzyły one niemal osiedle. Nazwa Hali Gąsienicowej wywodzi się od znanego rodu góralskiego Gąsieniców, jednego z najstarszych na Podhalu. Właśnie przodkowie tego rodu mieli tutaj swoje pastwiska, na których wypasali owce oraz bydło. Górale nazywali ją halą Przy Stawach, Ku Stawom lub po prostu Stawy.

Obok szalasu na Hali Gąsienicowej

Pierwsi turyści pojawili się tu z początkiem XIX wieku, ale prawdziwy rozwój turystyki w rejonie Hali Gąsienicowej przypada na drugą połowę XIX wieku. Spore zasługi w poznawaniu tego zakątka Tatr miał Eugeniusz Janota, autor pierwszego polskiego przewodnik po Tatrach i inicjator ochrony przyrody. Wraz z zakopiańskim przewodnikiem Maciejem Sieczką dokonał on kilku pierwszych wejść na otaczające halę szczyty. Piękno tego miejsca przysporzyło mu popularności wśród wybitnych przedstwicieli kultury i nauki polskiej już w pierwszych latach rozwoju turystyki.

Bywały tu znane postacie m.in.: Henryk Sienkiewicz, Ignacy Józef Paderewski, Stefan Żeromski, Bolesław Prus, Jan Kasprowicz Maria Skłodowska-Curie, Helena Modrzejewska.

Zimą Hala Gąsienicowa stanowi jeden z najlepszych terenów narciarskich w Tatrach Polskich, przez nią wiedzie jeden ze szlaków zjazdowych z Kasprowego Wierchu. Pionierem turystyki narciarskiej w tym rejonie byli: Mieczysław Karłowicz, Mariusz Zaruski i Roman Kordys.

Schronisko pttk Murowaniec

Schronisko pttk „Murowaniec” na Hali Gąsienicowej oferuje miejsca noclegowe, znajduje się tu także dyżurka TOPR, bufet oraz świetlica. Sprzed schroniska odchodzi wiele popularnych tras turystycznych, jest ono również dogodną bazą wypadowa dla taterników i narciarzy. Prowadzą stąd znakowane ścieżki turystyczne na wiele szczytów i przełęczy Tatr Wysokich otaczających dolinę.

Murowaniec jest jednym z ważniejszych miejsc w polskich górach, stąd wyruszają bardziej zaprawieni turyści górscy na Orlą Perć. Ten słynny szlak został wytyczony przez Walerego Gadowskiego w latach 1903-1906, prowadzi granią potężnego muru szczytów dzielących Dol. Gąsienicową i Pańszczycy od Doliny Pięciu Stawów Polskich.

Do schroniska doprowadza również czarny szlak z Brzezin, który można pokonać na piechotę lub rowerem. To najłatwiejsza opcja dotarcia w to miejsce.

Górska panorama z Hali Gąsienicowej — zobacz szczyty Orlej Perci

Szczyty w panoramie widocznej z Hali Gąsienicowej

Z Hali Gąsienicowej rozpościera się przepiękna górska panorama, która zachwyca swoim majestatem i pięknem. Z tego wspaniałego miejsca w Tatrach można podziwiać wiele imponujących szczytów tatrzańskich, które tworzą niezapomniane wrażenie i stanowią prawdziwą gratkę dla miłośników górskich krajobrazów. Oto niektóre z najbardziej charakterystycznych szczytów, które można dostrzec z stamtąd.

Zaczynając od zachodu zobaczymy: Kasprowy Wierch, Beskid, Pośrednia i Skrajna Turnia, Świnica, Kościelec Mały Kozi Wierch, Zmarzłe Czuby, Zamarła Turnia, Kozie Czuby, Kozi Wierch, Zadni, Pośredni i Skrajny Granat, Żółta Turnia, Koszysta.

Te szczyty stanowią tylko część bogatej panoramy, którą można tu podziwiać. Każdy z nich tworzy niepowtarzalny obraz tatrzańskiej przyrody i stanowi niezapomniany widok dla wszystkich, którzy mają przyjemność go podziwiać.

Szlak z Hali Gąsienicowej nad Czarny Staw Gąsienicowy

Jezienią nad Czarnym Stawem Gąsienicowym

Spod schroniska Murowaniec warto udać się do niedaleko położonego Czarnego Stawu Gąsienicowego. Droga wiedzie pod grzbietem Małego Kościelca, wśród dobrze zachowanej w stanie naturalnym górnej granicy lasu. Obserwować tu można dobrze wykształconą dolinę polodowcową, o stromych zboczach i stosunkowo szerokim dnie. W dali na środku doliny widoczny skalny próg granitowy zamykający Czarny Staw.

Tuż u podnóża stoków Małego Kościelca stoi widoczny ze szlaku pamiątkowy głaz z napisem upamiętniającym śmierć kompozytora, taternika i narciarza Mieczysława Karłowicza, który zimą 1909 r. zginął w tym miejscu pod lawiną śnieżną. Wypadek ten przyspieszył powołanie Tatrzańskiego Pogotowia Ratunkowego.

Czarny Staw Gąsienicowy

Czarny Staw Gąsienicowy na wiosnę

Należy do najpiękniejszych jezior tatrzańskich, jego długość wnosi 665 m, szerokość 425 m. Jest trzecim co do wielkości stawem w Tatrach Polskich, powierzchnia jego wynosi 17,9 ha a głębokość 51 m. Po względem wielkości przewyższa go po polskiej stronie Tatr Wielki Staw w sąsiedniej Dolinie Pięciu Stawów (34 ha), Morskie Oko (prawie 35 ha) oraz Czarny Staw pod Rysami (20,5 ha).

Pod względem wysokości położenia nad poziom morza Czarny Staw Gąsienicowy (1620 m) razem z Wielkim Stawem w Dolinie Pięciu Stawów Polskich (1665 m) wybija się na czoło wielkich jezior tatrzańskich.

Nazwa stawu pochodzi od ciemnej barwy spowodowanej dużą głębokością i częstym cieniem rzucanym przez otaczające go wzniosłe ściany Kościelca oraz od sinic barwiący ciemnym nalotem przybrzeżne kamieniste obrzeża jeziora. Należy do tatrzańskich jezior cyrkowych, to znaczy polodowcowych niecek zamkniętych od strony doliny barierą rygla z litej skały. W pobliżu ujścia Czarnego Potoku ze stawu, o 20 m od północno-wschodniego brzegu znajduje się wysepka.

W wodach stawu żyje pstrąg potokowy i źródlany, sztucznie wprowadzone z końcem XIX w. Nad brzegiem jeziora stało jedno z pierwszych schronisk w Dolinie Gąsienicowej zbudowane w 1885 r. przez Józefa Sieczkę. Jezioro jest częstym celem wycieczek szkolnych oraz indywidualnych turystów.

Znad stawu wyprowadzają uczęszczane szlaki turystyczne — przez przełęcz Karb na Kościelec, do Zmarzłego Stawu Gąsienicowego, na przełęcz Zawrat, do Koziej Dolinki, na Kozią Przełęcz, na Kozi Wierch oraz na Granaty.

Źródło:

„Tatry Polskie-przewodnik” Józef Nyka

„Wielka Encyklopedia Tatrzańska” Zofia i Witold H. Paryscy

---

AUTOR

Michał Jarząbek-Giewont

Przewodnik tatrzański — ponad 10 lat doświadczenia w oprowadzaniu po Tatrach i Zakopanem. Rodowity góral z Zakopanego i miłośnik przyrody tatrzańskiej. Przewodnictwem zajmuje się zawodowo. Prywatnie pasjonat jazdy na rowerze, skiturów oraz fotografii krajobrazów górskich.