Wiatr halny: jak powstaje i dlaczego jest tak mocny

Charakterystyczny wiatr występujący we wszystkich górskich rejonach świat, w krajach alpejskich zwany fenem. Od zawsze nieodłączny element górskiego krajobrazu Tatr, wpływający na mieszkających tutaj górali oraz przyjezdnych turystów.

Jak powstaje wiatr halny?

Powstaje, wtedy gdy na wschód od Tatr panuje wyż atmosferyczny a na zachód niż. Masy powietrza wędrujące na północ spotykają na swej drodze przeszkodę w postaci grani Tatr, najpierw wznoszą się, tworząc charakterystyczny wał nad górami — przeważnie nad Giewontem i Czerwonymi Wierchami. Jest on typowym i nieomylnym zwiastunem nadchodzącego wiatru halnego.

Masy powietrza po na trafieniu na góry muszą się wspiąć po ich południowych zboczach. W trakcie wznoszenia oziębiają się i tracą część wilgotności, która wytrąca się w postaci chmur i deszczu. Po przekroczeniu grani powietrze opada w doliny po północnej stronie, nabiera prędkości i ogrzewa się o 1 stopień na każde 100 m, często porywy wiatru osiągają prędkość powyżej 100 km/s.

Po ustąpieniu wiatru przeważnie następuje zmiana pogody na gorszą i niejednokrotnie następuje ochłodzenie, opady deszczu lub śniegu. Wiatr ma duże znaczenie na wiosnę, kiedy to potrafi szybko topić duże ilości śniegu, jesienią przyspiesza dojrzewanie zbóż i nasion.

Skad nazwa "halny"?

Słowo „halny” oznacza tyle, co „tatrzański”, dawniej zamiast nazwa „Tatry” górale używali po prostu słowa „hole". Tak więc wiatr wiejący od gór nazywany był „holnym".

Jest to wiatr niszczycielski, największy huraganowy wiatr wiał w maju 1968 roku z prędkością ponad 300 km./h i powalił ok.1600 ha lasów. Ostatnio swoją siłę pokazał z końcem roku 2013 kiedy największe spustoszenie dokonał na stokach doliny Kościeliskiej.

Wiatr halny ma duży wpływ na ludzi, bardziej podatni przed i w czasie trwania wiatru czuja rozdrażnienie i nadmierną pobudliwość.

Szczególnie trzeba uważać na halny w czasie górskich wycieczek, ponieważ w wyższych partiach gór, silne podmuchy wiatru mogą nas przewrócić lub zdmuchnąć a w dolinach jesteśmy narażeni na przygniecenie przez wywracane drzewa bądź gałęzie.

---

AUTOR