Przewodnik Zakopane — przegląd najważniejszych zabytków i miejsc z przewodnikiem tatrzańskim

Zakopane to niewielkie miasteczko położone u podnóża Tatr. Rok rocznie ta niespełna 30-tysięczna miejscowość przyciąga rzesze turystów pragnących poczuć klimat tego wspaniałego miejsca.

To w tej miejscowości górskiej wciąż żywy jest folklor, można podziwiać autentyczną architekturę drewnianą, stare góralskie chałupy i wspaniałe wille w stylu zakopiańskim. Zakopane to niepowtarzalne miejsce, które jest dla jednych celem samym w sobie, dla innych bazą wypadową na tatrzańskie szlaki oraz w przylegające krainy geograficzne.

Przewodnik tatrzański opowiada grupie o stylu zakopiańskim

---

Zapraszam do zwiedzania Zakopanego i Tatr w towarzystwie doświadczonego przewodnika tatrzańskiego.

Michał Jarząbek-Giewont

tel. 606484914

---

Przewodnik co można zwiedzać i zobaczyć w Zakopanem podczas wycieczki :

1. "Palace" — oddział Muzeum Tatrzańskiego

ul. Chałubińskiego 7

Palace dawna siedziba gestapo

Wgłębi ulicy stoi budynek Willi Palac, w czasie okupacji hitlerowskiej mieściła się tu siedziba gestapo. Więziono, przesłuchiwano, torturowano i mordowano w tym miejscu wielu mieszkańców Zakopanego i okolic. Dom zyskał ponurą sławę Katowni Podhala. Obecnie budynek należy do Muzeum Tatrzańskiego. W środku znajduje się nowoczesna ekspozycja przedstawiająca m.in. historię II wojny światowej w mieście pod Tatrami.

2. Oksza

ul. Władysława Zamoyskiego 25

Stojący w głębi drewniany dom został zaprojektowany przez Stanisława Witkiewicza. W jego kształcie oraz jego ornamentyce widać wyraźnie wszystkie cechy stylu witkiewiczowskim. Oksza to nie tylko piękny przykład architektury drewnianej, ale również miejsce o bogatej historii i wyjątkowym charakterze, które warto odwiedzić podczas pobytu w Zakopanem. Obecnie w domu mieści się Galeria Sztuki XX wieku —

oddział Muzeum Tatrzańskiego.

3. Las Chałubińskiego

ul.Tytusa Chałubińskiego 27a

Pomnik Chałubińskiego i Sabały obok Lasu Chałubińskich

Miejsce porośnięte starymi ponad stuletnimi buczynami, jest to prywatny rezerwat przyrody. Las Chałubińskich w Zakopanem to obszar przyrodniczy o wyjątkowej wartości krajobrazowej i przyrodniczej. Na skraju lasu przy skrzyżowaniu ulic Chałubińskiego i Zamoyskiego stoi pomnik dr. Tytusa Chałubińskiego. Popiersie góruje nad postacią Sabały, siedzącego i trzymającego złóbcoki ze smyczkiem. Ten znany pomnik został zaprojektowany przez Stanisława Witkiewicza, a wykonane przez Jana Nalborczyka.

4. Dom pod Jedlami

ul. Koziniec 1

Dom pod Jedlami od strony południowej

Drewniana willa z płazów, najpiękniejszy i najdoskonalszy przykład stylu zakopiańskiego. Obiekt jest jednym z najcenniejszych przykładów tego stylu architektonicznego w regionie i stanowi cenny element dziedzictwa kulturowego Zakopanego. Dom pod Jedlami został zaprojektowany przez Stanisława Witkiewicza, wybudowany dla Jana Gwalberta Pawlikowskiego i obecnie jest własnością rodziny Pawlikowskich. Niestety ten wspaniały drewniany budynek można podziwiać tylko z zewnątrz.

5. Kaplica Sióstr Urszulanek

Jaszczurówka — Bory

Murowany budynek z kaplicą o nazwie „Dom św. Stanisława”, zamieszkały przez siostry Urszulanki. W kaplicy na Borach odprawiane są nabożeństwa i prowadzona katechizacja.

Częstym gościem u sióstr na Borach był Karol Wojtyła, stąd wyruszał na wycieczki narciarskie. Pokój, w którym się zatrzymywał, ma dziś charakter niewielkiego muzeum. Zachowano w nim wystrój wnętrza oraz meble, których używał późniejszy Papież Jan Paweł II.

Klasztor Urszulanek znajduje się w malowniczej dzielnicy Zakopanego na Jaszczurówce, graniczącej z dolnym reglem Tatr. To spokojne miejsce sprzyjające kontemplacji i modlitwie.

6. Kaplica w Jaszczurówce

Zabytkowa kaplica na Jaszczurówce w Zakopanem

Drewniana kaplica pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusa Chrystusa zaprojektowany przez Stanisława Witkiewicza. Jako całość doskonały przykład realizacji w Stylu Zakopiańskim, charakteryzującego się wykorzystaniem tradycyjnych góralskich motywów i technik budowlanych. Posiada zdobienia snycerskie oraz wysoki dach kryty gontem.

Kaplica została ufundowana przez rodzinę Uznańskich, postawiona w latach 1904-1907. Zabytek mieści się w Jaszczurówce przy drodze Oswalda Balzera i jest otwarty codziennie. W niedzielę odbywają się Msze Święte, to popularne miejsce gdzie ślub biorą młode pary.

7. Kuźnice

Budynek w Kuźnicach, w którym mieści się siedziba dyrekcji TPN

Położone na północ od centrum miasta Kuźnice to najstarsza z dzielnic Zakopanego. Miejsce historyczne niegdyś związane z hutnictwem i górnictwem tatrzańskim. W odrestaurowanym parku można podziwiać szereg zabytkowych obiektów. W największym mieści się dyrekcja Tatrzańskiego Parku Narodowego W Kuźnicach obecnie znajduje się dolna stacja Kolejki na Kasprowy Wierch, ma tu swój początek szereg szlaków prowadzących w głąb Tatr.

8. Księżówka

Aleja Przewodników Tatrzańskich 2

Księżówka — najstarsza część przy Alei Przewodników Tatrzańskich

Dom Rekolekcyjny Episkopatu Polski pełniący funkcje ośrodka wypoczynkowego dla księży katolickich. W 1997 roku podczas pielgrzymki do Polski w Księżówce mieszkał Ojciec Święty Jan Paweł II.

Księżówka jest obiektem zamkniętym, w niedzielę w kaplicy odbywają się msze. Najdawniejsza zabytkowa część dawniej Adasiówka położona jest przy drodze.

9. Skocznia narciarska — Wielka Krokiew

ul. Bronisława Czecha 1

Skocznia narciarska Wielka Krokiew

Wielka skocznia położona na Krokwi została zaprojektowana przez Karola Stryjeńskiego. Zbudowana w 1925 roku i wielokrotnie modernizowana oraz rozbudowywana. Od tamtej pory była miejscem wielu prestiżowych zawodów skoków narciarskich. Na Wielkiej Krokwi co roku w okresie zimowym odbywają się zawody Pucharu Świata w skokach narciarskich.

Wielka Krokiew nosi imię znakomitego skoczka — Stanisława Marusarza. Obok znajduje się kompleks trzech mniejszych skoczni narciarskich im. Bronisława Czecha.

10. Willa Opolanka

ul.Tetmajera 15

Willa Opolanka przy ul. Tetmajera w Zakopanem

Mieści się tu Muzeum Kornela Makuszyńskiego oddział Muzeum Tatrzańskiego. W domu mieszkał i tworzył w ostatnich latach życia pisarz Kornel Makuszyński. W mieszkaniu pisarza znajdują się zbiory biograficzne i bibliofilskie, dzieła sztuki. Willa Opolanka znajduje się w centralnej części Zakopanego, w pobliżu popularnych ulic spacerowych.

11. Atma

ul. Kasprusie 19

Atma — muzeum Karola Szymanowskiego w Zakopanem

W dole tuż nad potokiem Młyniska w Willi Atma znajduje się muzeum Karola Szymanowskiego. Wybitny kompozytor mieszkał i tworzył w tym domu. W muzeum mieści się ekspozycja opowiadającą o Karolu Szymanowskim, jego miejscu w polskiej kulturze i związku z Zakopanem.

Zobaczymy wystawę biograficzną, pamiątki osobiste, fotografie, zrekonstruowaną pracownię kompozytorską.

12. Sanktuarium na Krzeptówkach

Krzeptówki 14

Narodowe Sanktuarium na Krzeptówkach

Kościół pod wezwaniem Matki Bożej Fatimskiej Fatimskiej na Krzeptówkach. Został wybudowany przez górali jako wotum wdzięczności za uratowanie życia papieża Jana Pawła II. Obok kościoła stoi replika krzyża na Giewoncie.

Na tyłach kościoła znajduje się park różańcowy oraz przeniesiony spod Wielkiej Krokwi ołtarz z zadaszeniem. Przy nim papież Jan Paweł II w 1997 r. odprawił msze św.

13. Ulica Kościeliska

dawne Nawsie

Chałupa góralska przy ulicy Kościeliskiej w Zakopanem

Jest to najstarsza ulica Zakopanego, położona wzdłuż potoku Cicha Woda. Tę okolicę uważa się za centrum dawnego osadnictwa.

Ulica Kościeliska jest nazywana starówką, po obu jej stronach znajdują się stare zabytkowe chałupy góralskie. To przy tej ulicy mieścił się pierwszy Kościół, cmentarz, targowisko, karczma oraz pierwsze sklepy. To jedno z najciekawszych miejsc w mieście.

14. Willa Koliba

ul. Kościeliska 18

Willa Koliba przy ulicy Kościeliskiej w Zakopanem

Pierwszy drewniany dom zaprojektowany w stylu witkiewiczowskim przez Stanisława Witkiewicza. Budowniczym obiektu był między innymi znakomity przewodnik Klemens Bachleda.

W domu obecnie mieści się Muzeum Stylu Zakopiańskiego — filia Muzeum Tatrzańskiego. Wśród eksponatów znajdują się meble, sprzęty i drobiazgi wykonane według projektu S. Witkiewicza.

15. Stary Kościół

ul. Kościeliska

Drewniany Stary Kościół w Zakopanem

Pierwszy parafialny kościół drewniany w Zakopanem pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej, jeden z najcenniejszych zabytków w mieście. Jest to kościół jednonawowy z trzema ołtarzami wybudowany z drewna modrzewiowego.

Pierwszym proboszczem był ksiądz Józef Stolarczyk. Tuż obok Starego Kościółka stoi murowana kaplica Reginy i Pawła Gąsieniców.

16. Stary Cmentarz na Pęksowym Brzyzku

ul. Kościeliska

Grób Józefa Krzeptowskiego na Starym Cmentarzu

Stary Cmentarz to jedna z najważniejszych polskich nekropoli. Spoczywają tu osoby zasłużone dla polskiej kultury i turystyki, których życie i działalność związane było z Zakopanem i Tatrami.

Swoje groby mają tu pisarze, artyści, przewodnicy i ratownicy górscy. Wiele nagrobków to dzieła sztuki, cmentarz jest wpisany do rejestru zabytków i podlega ochronie konserwatorskiej.

17. Chałupa Gąsieniców Sobczaków

ul. Droga do Rojów 6

Dom Gąsieniców Sobczaków

Drewniana chałupa Gąsieniców Sobczaków filia Muzeum Tatrzańskiego. Mieści stałą wystawę prezentującą wnętrza góralskiej chałupy z końca XIX wieku. W białej izbie zobaczyć można eksponaty z etnograficznej kolekcji sztuki ludowej Marii i Bronisława Dembowskich.

18. Ulica Krupówki

Dolne Krupówki wiosną

Najbardziej znana reprezentacyjna ulica Zakopanego, jeden z symboli miasta pod Giewontem. Nazwa wywodzi się od nazwiska Krupa. Ten znany deptak o długości 1100 km ciągnie się od ulicy Nowotarskiej do ulicy Witkiewicza.

Przy ulicy znajdują się sklepy, restauracje, karczmy, stoiska regionalne i postój dorożek. Dodatkowo znajduje się tu wiele wartych uwagi zabytkowych obiektów.

19. Gazdowa Kuźnia

ul. Krupówki 1

Budynek gdzie był dawny hotel Pod Giewontem

Stojący na rogu, drewniany dom to dawny hotel Pod Giewontem. Powstały w 1885 r. hotel był największym i najstarszym tego typu obiektem w Zakopanem.

W latach dziewięćdziesiątych XIX wieku stąd wyruszał konny omnibus do Jaszczurówki. Była to pierwsza komunikacyjna linia w Zakopanem. Obecnie mieści się tu restauracja Gazdowo Kuźnia.

20. Kościół Świętej Rodziny

ul. Krupówki 1a

Kościół parafialny przy Krupówkach

Pierwszy murowany kościół w Zakopanem usytuowany w dolnej części deptaka. Został wzniesiony z inicjatywy pierwszego proboszcza  księdza Józefa Stolarczyka.

Nazywana „Nowym Kościołem” trzynawowa świątynia została wybudowana w stylu neoromańskim. Wystrój świątyni jest dziełem lokalnych artystów między innymi Stanisława Witkiewicza i miejscowych górali.

21. Muzeum Tatrzańskie

ul. Krupówki 10

Główny gmach Muzeum Tatrzańskiego

Murowany gmach wybudowany w stylu zakopiańskim według projektu Stanisława Witkiewicza i Franciszka Mączyńskiego. Muzeum noszące imię Tytusa Chałubińskiego jest najstarszym i największym tego typu obiektem.

Muzeum swoją działalnością obejmuje Tatry i przyległe krainy geograficzne: Podhale, Orawę i Spisz. W gmachu głównym prezentowana jest ekspozycja etnograficzna, historyczna i przyrodnicza, znajduje się tu bogata biblioteka o tematyce Tatr i podhalańskiej.

22. Budowlanka

ul. Krupówki 8

Szkoła Budowlanka przy Krupówkach

Jeden z najstarszych zachowanych budynków przy Krupówkach. Dawniej Szkoła Przemysłu Drzewnego, pierwsza szkoła zawodowa.

Młodzi górale uczyła się w niej rzeźby, stolarstwa i ciesielstwa oraz snycerki. Obecnie mieści się tutaj Zespół Szkół Budowlanych im. dr Władysława Matlakowskiego w Zakopanem.

23. Hotel Morskie Oko

ul. Krupówki 30

Budynek Hotelu Morskie Oko przy Krupówkach

Murowany budynek został zbudowany w 1901 r. w miejsce drewnianego spalonego hotelu. Dawniej jeden z najpopularniejszych hoteli w Zakopanem, charakteryzował się wysokim standardem.

Mieściła się tu restauracja oraz duża sala teatralno-balowa, wnętrze zaprojektował w stylu zakopiańskim Stanisław Witkiewicz. Występowali tutaj znakomici aktorzy i muzycy, min. Helena Modrzejewska i Hanka Ordonówna.

24. Dworzec Tatrzański

Krupówki 12

Budynek Dworca Tatrzańskiego

Ceglany, murowany, piętrowy budynek sąsiadujący z gmachem Muzeum Tatrzańskiego. Dawniej Dworzec był siedziba Towarzystwa Tatrzańskiego oraz siedzibą centrali TOPR-u, obecnie jest siedzibą Oddziału PTTK. Nieopodal wejścia do Dworca znajduje się tablica pamiątkowa ku czci przewodnika-Klimka Bachledy.

25. Poraj

ul.Krupówki 50

Willa Poraj przy Krupówkach

Ciekawa architektonicznie willa została wybudowana w 1887 roku w stylu szwajcarskim. Styl dominował w tamtych czasach w wielu uzdrowiskach.

Początkowo 3-kondygnacyjny dom nosił nazwę „Marya” i pełnił funkcje pensjonatu. Po drugiej wojnie światowej mieściła się tu znana restauracja, słynąca m.in. ze smażonych rydzów. W czasie PRL znajdowały się tu również mieszkania kwaterunkowe. Obecnie w budynku mieści się księgarnia o tematyce górskiej.

26. Willa Koszysta

ul. Piłsudzkiego 69

Dom Koszyta przy ulicy Piłsudzkiego

Niewielki stylowy drewniany dom stojący poniżej skoczni narciarskiej Wielkiej Krokwi. Został wybudowany w 1902 r. a w latach 1955-70 mieszkał tu i tworzył Jan Sztaudynger. Ten wybitny poeta i farszkopisarz należał do znakomitego grona ludzi tworzących pod Giewontem. Tatry i Zakopane były częstym motywem jego fraszek. Na ścianie domu znajduje się tablica z mottem Jana Sztaudyngera „Skądkolwiek wieje wiatr zawsze ma zapach Tatr”.

27. Willa Jutrzenka

ul. Grunwaldzka 3

Wiila Jutrzenka w parku miejskim

Piękny drewniany obiekt w Stylu Witkiewiczowskim wybudowany w 1900 r. Znajduje się obok Parku Miejskiego im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. W początkowych latach w willi mieścił się pensjonat a w latach międzywojennych siedziba władz uzdrowiskowych i Miejskiego Urzędu Zdrowia. Po II wojnie światowej swoje miejsce miały tutaj organizacje młodzieżowe. Obecnie mieści się tu Tatrzańskie Centrum Kultury i Sportu „Jutrzenka”, gdzie dzieci stawiają pierwsze kroki m.in. w malarstwie na szkle, rzeźbie w drewnie, ceramice.

28. Czerwony Dwór

ul. Kasprusie 27

Willa Czerwony Dwór przy Kasprusiach

Wspaniały dom wybudowany stylu zakopiańskim. Został zbudowany w 1902 przez słynnego cieślę Wojciecha Roja. Willa z początku nosiła nazwę „Władysławka". Po pokryciu dachu czerwona blacha dom zmienił nazwę na Czerwony Dwór. W latach 1918-19 mieszkał tutaj Stefan Żeromski, pisarz silnie związany z Zakopanem. W okresie powojennym mieściło się w tym miejscu Państwowy Dom Dziecka. Po remoncie w domu mieści się Centrum Kultury Rodzinnej.

29. Willa Ornak

ul. Grunwaldzka 20

Willa Ornak przy ulicy Grunwaldzkiej

Obszerny zabytkowy dom wybudowany w stylu zakopiańskim w 1902 r. dla prof. Stanisława Sokołowskiego. Obecnie jest własnością spadkobierców rodziny Sokołowskich, niezwykle zasłużonej dla Tatr.

Imię Stanisława Sokołowskiego nosi ścisły rezerwat przyrody znajdujący się w nieodległej Dolinie Białego. Willa Ornak pełni rolę pensjonatu, często jest również wykorzystywana przez filmowców.

30. Willa Witkiewiczówka

ul. Antałówka 9

Willa Witkiewiczówka na Antałówce

Duża willa w stylu zakopiańskim. Dom został wybudowany w latach 1903-04 według projektu Jana Koszyca Witkiewicza, bratanka twórcy stylu zakopiańskiego. Pierwszą właścicielką willi była siostra Stanisława Witkiewicza — Maria. Po śmierci matki w grudniu 1931 roku, w domu zamieszkał tutaj i pracował Witkacy (Stanisław Ignacy Witkiewicz). Tu mieściła się jego pracownia i zakopiańska siedziba Firmy Portretowej. Obecnie jest to prywatny pensjonat.

31. Willa Schodnica

os. Ubocz 1

Willa Schdodnica Ubocz w Zakopanem

Stylowa willa wybudowana i zaprojektowana przez architekta Tadeusza Stryjeńskiego. Dom budowany był w latach 1894-1897 r. Przedstawia on początkowy rozwój stylu witkiewiczowskiego. Z jego werandy rozpościera się wspaniały widok na Tatry.

Wszystkie przedstawione miejsca można zobaczyć podczas wycieczki z przewodnikiem. Jeżeli jesteś nauczycielem to warto wiedzieć, że oprócz wycieczek w Tatry warto zapoznać grupę szkolną z historią Zakopanego. Jeżeli chcesz zapoznać się z innymi atrakcjami Zakopanego to zapraszam do przeczytania tego artykułu.

---

AUTOR