Przejdź do treści

Turystyka w Tatrach zimą – Turystyka po tatrzańskich szlakach Poznaj zagrożenia lawinowe i inne zimowe niebezpieczeństwa

Przewodnik tatrzański
Opublikowane według Michał Jarząbek-Giewont w porady · czwartek 13 Gru 2018 ·  6:15
Ze względu na swoje położenie i specyfikę, w Tatrach zdarzają się dość częste i gwałtowne zmiany pogody. Załamania pogody następują gwałtownie, w ciągu chwili piękny słoneczny dzień może zmienić się w śnieżne piekło. Wszystkie czynniki atmosferyczne występują z większym nasileniem w górach niż u ich podnóży.
Wybierając się zimą na wycieczki nawet te krótkie, powinnyśmy brać pod uwagę warunki górskiego klimatu. Tatrzańską zimę cechuje duża zmienność warunków. W okresie zimowym występuje wiele niebezpieczeństw, których nie spotkamy o inne porze roku.

Lawiny zimą w górach


zima w Tatrach
Zsuwający się śnieg, czyli lawina obok gwałtownych załamań pogody, stanowi największe niebezpieczeństwo w trakcie wycieczek wysokogórskich. Na powstanie lawiny składa się wiele czynników: nagromadzenie się mas śniegu i rodzaju podłoża, na którym leży, temperatury, przebiegu zmian pogody oraz dodatkowych sił działających na pokrywę śniegu.

Na wycieczce należy pamiętać, że większe zagrożenie lawinami istnieje na stokach bardziej stromych niż łagodniejszych, a żleby to naturalne tory lawin. Warto wiedzieć, że śnieżny nawis na grani może runąć pod naszym ciężarem i wchodzenie na niego jest bardzo niebezpieczne. Pierwszy słoneczny dzień po okresie opadów jest szczególnie niebezpieczny.

Ryzyko lawin zwiększa się w czasie: połączenia opadu z wiatrem, gwałtownych i wyraźnych wzrostów temperatury, luźnych warstw wewnątrz pokrywy śnieżnej.

Stopień zagrożenia lawinowego w Tatrach


krzesanica zimą
Informacje o zagrożeniach lawinowym na terenie TPN określa TOPR na podstawie komunikatów IMiGW i bieżącej analizy śniegoznawczej. Skala zagrożenia lawinowego jest 5-stopniowa, informacje o aktualnym stopniu zagrożenia lawinowego ogłaszane są na tablicach informacyjnych w punktach wejściowych na teren Tatrzańskiego Parku Narodowego oraz w schroniskach, jak również na stronach internetowych: www.tpn.pl oraz www.topr.pl.

Należy wiedzieć, że ogłoszony przez TOPR stopień zagrożenia lawinowego jest jedynie informacją o statystycznym prawdopodobieństwie takiego zdarzenia. Oznacza to, że wybierając się w zaśnieżone Tatry, zawsze należy liczyć się z tym niebezpieczeństwem. Pewności, że unikniemy lawiny, nie ma nigdy!


Elementarne środki bezpieczeństwa:


  • Planując wycieczkę, zapoznaj się z prognozą pogody i komunikatem lawinowym.
  • Poinformuj innych o planowanej trasie.
  • Zawsze włączaj detektory lawinowe na NADAWANIE (sprawdź, czy działają), miej przy sobie łopatę lawinową i sondę.
  • Przez cały czas oceniaj: pogodę, śnieg, teren, czynniki ludzkie, plan czasowy.
  • Omijaj miejsca nagromadzenie świeżo przewianego wiatrem śniegu.
  • Analizuj zmiany temperatury w kontekście pory dnia i wpływu promieniowania słonecznego (także na popularnych szlakach)
  • Dodatkowe środki ostrożności podczas zagrożenia lawinowego
  • Unikaj stromych terenów z odsłoniętymi skałami.
  • Zachowaj odstęp pomiędzy uczestnikami wycieczki
  • Zatrzymuj się i przegrupowuj w bezpiecznym miejscu.
  • W przypadku mgły lub złej widoczności w nieznanym terenie — zawróć!
  • Dostosuj wycieczkę do aktualnie panujących warunków turystycznych.

Pamiętajmy, nie mając zimowego doświadczenia, lepiej nie zapuszczać się samemu w wyższe partie gór i skorzystać z usług doświadczonych przewodników.

Wiatr i niska temperatura


Hala Gąsienicowa zimą
Dni bezwietrzne w Tatrach są rzadkością, zimą jest to jeden z czynników stanowiących zagrożenie. Zimą wiatr, nawiewając śnieg w zagłębianiach terenu i tworzy na graniach nawisy, które zwiększają możliwość wystąpienia lawin.

Zimą w trakcie wiatru nawet w niezbyt niskiej temperaturze, utrata ciepła jest szczególnie duża i może powodować wychłodzenie oraz odmrożenia. Gdy temperatura ciała spadnie poniżej 33 stopni, człowiek popada w apatie i brak chęci do wysiłku, co może doprowadzić do śmierci.

Nie przez przypadek mówi się, że człowiek, któremu jest zimno, jest głupszy od tego, któremu jest ciepło — myśli o tym, jak się zagrzać, a nie o tym, jak się uratować. W trakcie silnego wiatru trudno ustać na nogach, a pokonywanie wysokogórskich szlaków jest często niemożliwe.

Zimą w górach temperatury mogą schodzić poniżej -30 stopni, a dzięki czynnikom takim jak wiatr i wilgotność temperatura odczuwalna może być znacznie niższa. W wyższych partiach gór temperatura przeważnie jest niższa niż u ich podnóży. Zimą występują znaczne różnice temperatur między miejscami zacienionymi a nasłonecznionymi. Należy pamiętać, że w trakcie zimowej wycieczki niezbędny jest odpowiedni ubiór. Odkryte miejsca twarzy powinno się zabezpieczyć odpowiednim kremem na niskie temperatury.


Mgła


akcja śmigłowca sokół
Duże niebezpieczeństwo na zimowych wycieczkach kryje często występująca mgła. Utrudnia ona orientację, bardzo łatwo wtedy o zabłądzenie, zagubienie znakowanego szlaku i zejście w niebezpieczny teren.

Mgła działa zdradliwie i deprymująco, wyolbrzymia szczegóły, uniemożliwiając ocenę odległości. Przeciętnie mgła ogranicza widoczność na 50-100 metrów, jednak zdarza się tak gęsta, że prawie nie widać wyciągniętej ręki.

W warunkach zimowych zjawisko mgły jest szczególnie niebezpieczne, gdyż biel śniegu całkowicie zlewa się z bielą mgły. Nie widząc punktów odniesienia, trudno jest określić położenie, kierunek marszu, a nawet ocenić stromiznę stoku, na którym jesteśmy.

Na grani możemy wejść na niebezpieczny nawis śnieżny lub eksponowany teren grożącym upadkiem. W orientacji znacznie może pomóc mapa, kompas lub urządzenie GPS oraz umiejętność ich obsługi, by w razie potrzeby znaleźć odpowiedni kierunek.


Oblodzenie


Zimą nawet te łatwe latem szlaki wysokogórskie są dostępne dla osób wyposażonych w specjalistyczny sprzęt. Oblodzenie szlaków najczęściej występuje na przełomie jesieni i zimy lub w trakcie bezśnieżnych zim. Zdarza się, że tatrzańskie szlaki pokryte są warstwą lodu, występują wtedy najtrudniejsze warunkami do uprawiania turystyki wysokogórskiej. Bezpieczeństwo poruszania się zimą po tatrzańskich szlakach zwiększają raki i czekan, przydać się może również kask. Oczywiście tego typu sprzętem należy umieć się posługiwać.


Krótki dzień


zima w Tatrach zachodnich
Szybko zapadające ciemności są ważnym czynnikiem, o którym powinnyśmy pamiętać, planując wycieczkę w okresie zimy. W trakcie wycieczki mogą wystąpić niespodziewane okoliczności, które przedłużą czas jej trwania. Warto więc zyskać kilka godzin i wyjść w góry bardzo wcześnie, nawet przed świtem, gdy jest jeszcze ciemno.

Zdobędziemy więcej czasu na odpoczynek, podziwianie gór w zimowej szacie oraz na jedzenie. Po zmroku robi się zimniej, można łatwo zgubić szlak, który zimą jest słabiej widoczny. Należy pamiętać, że jasno robi się dopiero ok. godzinie 6-7 a szaro zaczyna robić się po godz.15.

Planując wycieczki, bierzemy pod uwagę krótkie zimowe dni, długie wycieczki zwłaszcza w terenie wysokogórskim pozostawiamy na inną porę roku. Pakując plecak, nie zapominamy o latarce (najlepiej czołówce) i mocnych bateriach.


Niewidoczny przebieg szlaku


śnieżna hala Gąsienicowa
Po świeżych opadach śniegu, zdarza się, że szlaki są zasypane i nieprzetarte. Oznakowania szlaków są niewidoczne, pod grubą warstwą śniegu. W terenie leśnym nie stanowi to problemu, ponieważ większość oznaczeń szlaku umiejscowiona jest na drzewach.

Problem pojawia się wyżej, gdzie zimą przebieg szlaku bywa trudny do zlokalizowania. W tym przypadku powinnyśmy wędrować szlakami sobie znanymi lub w towarzystwie kogoś, kto je znać. Do wyznaczenia właściwego kierunku wędrówki, pomocne będą: mapa, kompas i urządzenie GPS oraz umiejętność posługiwania się nimi.

Wędrówki w zimowych warunkach mogą być wspaniałą przygodą. Aby tak się stało, należy odpowiedni przygotować się do takiej wycieczki. Trasę wybieramy odpowiednio do swoich możliwości zdrowotnych, kondycyjnych oraz posiadanych umiejętności i wyposażenia. Wyruszając na wycieczkę, zostawiamy informację o planowanej trasie i przewidywanej godzinie powrotu. Bez ważnego powodu nie zmieniamy trasy w czasie wycieczki.

Pamiętajmy nigdy nie wyruszamy w góry samotnie.
Jeżeli nie masz doświadczenia oraz towarzystwa na zimowe wycieczki po Tatrach, skorzystaj z usług profesjonalnego przewodnika.


Michał Jarząbek-Giewont autor bloga
AUTOR

Przewodnik tatrzański — ponad 10 lat doświadczenia w oprowadzaniu po Tatrach i Zakopanem.
Rodowity góral z Zakopanego i miłośnik przyrody tatrzańskiej. Przewodnictwem zajmuje się zawodowo. Prywatnie pasjonat jazdy na rowerze, skiturów oraz fotografii krajobrazów górskich.


5.0 / 5
2 recenzje
2
0
0
0
0
Michał
czwartek 09 Kwi 2020
Które ze szlaków poleciłbyś dla osób bez większego doświadczenia, chcących sprawdzić się zimą? Chciałem się wybrać z dziewczyną w styczniu na Dolinę 5 Stawów, ale wyczytałem że to nie najlepszy pomysł - https://www.e-horyzont.pl/blog/tatry-w-zimie-pierwszy-raz-propozycje-wycieczek
lola
piątek 14 Gru 2018
warto przeczytac przed zimowowymi wycieczkami.
Wróć do spisu treści