Pasma górskie w pobliżu Tatr: Przewodnik i opis

Miejscowości na Podtatrzu stanowią świetną bazę wypadowa nie tylko na tatrzańskie szlaki. Jeżeli ktoś szuka spokoju, wspaniałych widoków i dodatkowo lubi się zmęczyć podczas górskich wędrówek, to warto odwiedzić pasma górskie leżące niedaleko Tatr.

Beskid Sądecki

Pasmo górskie w Karpatach Zachodnich o długości 50 km i szerokości 25 km. Jest zbudowane z fliszu karpackiego (mieszanina piaskowców, łupków, zlepieńców i margli). Beskid Sądecki rozciąga się od doliny Dunajca do Krynicy-Zdroju. Przełom Popradu dzieli pasmo na dwie części: pasmo Radziejowej (1262 m) i pasmo Jaworzyny Krynickiej (1114 m). Szczególnie malownicza jest dolina Popradu, która w rejonie Muszyny, Żegiestowa-Zdroju i Piwnicznej-Zdroju tworzy piękny, tzw. Zielony Przełom Popradu. Beskid Sądecki odznacza się obfitością źródeł mineralnych. Istnieją tu liczne uzdrowiska z najbardziej renomowanymi w Krynicy-Zdroju, Muszynie, Żegiestowie-Zdroju i Piwnicznej-Zdroju.

Góry Choczańskie (Chočské vrchy)

Pasmo górskie na pograniczu Orawy i Liptowa. Od Tatr oddziela je Dolina Borowej Wody, Huciańska Przełęcz, Huciańska Dolina i Kwaczańska Dolina. Najwyższym szczytem jest Wielki Chocz (Velký Choč) 1608 m. Od Huciańskiej Przełęczy ciągnie się Pasmo Choczańskie ku pd.-zach., na pograniczu Orawy i Liptowa, do wideł rzek Orawy w i Wag. Dawni geografowie i kartografowie niekiedy włączali Choczańskie Wierchy do Tatr, zdarza się również współcześnie, że Góry Choczańskie zaliczają jako większy lub mniejszy fragment Tatr Zachodnich.

Góry Lewockie (Levočské vrchy)

Pasmo górskie rozciągające się między miastami Podolínec (Podoliniec) a Spišské Podhradie. Główny grzbiet zbudowany z fliszu karpackiego (mieszanina piaskowców, łupków, zlepieńców i margli) jest porozcinany głębokimi dolinami. Jest to kraina gęsto porośnięta lasami świerkowymi w najwyższych partiach oraz bukowymi w pozostałych. Najwyższym szczytem Gór Lewockich jest Cierna Hora (1290 m). Do końca 2006 roku był tu poligon wojskowy.

Niżnie Tatry (Nízke Tatry)

Pasmo górskie w Karpatach Zachodnich, na południe od Tatr i Gór Choczańskich. Ciągną się równoleżnikowo na długości ok. 80 km, tworząc długi, silnie rozczłonkowany dolinami łańcuch górski. Zbudowane są na północy ze skał osadowych (wapienie, dolomity), a na południu — ze skał krystalicznych (granity, gnejsy).

Dzielą się na Dumbierske i Královoholské Tatry. Najwyższy szczyt to Ďumbier (2046 m). Od północy pasmo jest ograniczone Kotlina Liptowską, od południa — bruzdą Hronu. W północnej części istnieją rozległe obszary krasowe (słynne Jaskinie Demianowskie).

Większość obszaru obejmuje Park Narodowy Niżnich Tatr założony w 1978 r. Park znajduje się w centralnej części Słowacji otoczony ważnymi krainami geograficznymi. Przeszło 70% powierzchni parku porastają lasy, natomiast szczytowa część grzbietu Niżnich Tatr pokrywają hale i rozległe łany kosodrzewiny. Występują tu także malownicze grupy skalne, na które składają się pokaźne urwiska.

Magura Orawska (Oravská Magura)

Pasmo górskie o długości 36 km i szerokości do 10 km. Rozciąga się od Orawskiego Jeziora ku pd.-zach., w kierunku Małej Fatry. Najwyższym szczytem jest Minczoł (Minčol; 1394 m). Położone jest głównie w prawym dorzeczu rzeki Orawy i także prawym dorzeczu Białej Orawy. Pasmo Magury Orawskiej jest przecięte mniej więcej pośrodku drogą jedną biegnącą z Orawskiego Podzamcza do Hrusztyna.

Pieniny

Samodzielny łańcuch górski o długości 35 km i szerokości 3,5*6 km. Stanowią część centralna Pienińskiego Pasa Skałkowego. Łuk górski na granicy Polski i Słowacji o długości 100 km ciągnący się od miejscowości Stare Bystre na zachodzie po Ujak na Słowacji na wschodzie. Są zbudowane z twardych wapieni jurajsko-kredowych. Pieniny od północy Pieniny od Czerwonego Klasztoru graniczą z Gorcami i Beskidem Sądeckim.

Na południu potoki Niedzica I Łapszanka (w Polsce) oraz Lipnik (na Słowacji) oddzielają Pieniny od Spiskiej Magury. Tworzą niewysokie, lecz bardzo urozmaicone krajobrazowo gniazdo górskie, podzielone przełomami Dunajca na 3 części: Pieniny Spiskie (Hombarki), Pieniny Właściwe i Małe Pieniny. Najwyższym szczytem jest graniczna Wysoka w Małych Pieninach (1050 m).

Pieniny Spiskie (Hombarki)

Ciągną się od Dursztyna na wschodzie po Przełom Czorsztyński. Główne kulminacje stanowią Żar (Branisko) 883 m. Cisówka 777 m, Hombark 743 m, Łysa Góra 739 m W północno-wschodniej części pasma znajduje się rezerwat Zielone Skałki.

Pieniny Właściwe

Dzielą się na cztery grupy górskie: Pieniny Czorsztyńskie (Zachodnie) od Przełęczy Snozka (Krośnickiej) 653 m po Przełęcz Szopka (Chwała Bogu) 779 m z najwyższa kulminacja Nowej Góry 902 m, Masyw Trzech Koron 982 m od Przełęczy Szopka (Chwała Bogu) po Dolinę Pieńskiego (Pienińskiego) Potoku, Pieninki od Doliny Pieńskiego Potoku do Dunajca z kulminacją Czerteża 774 mi Sokolicą 747 m i Grupa Holicy-Płaśni (Słowacja) od Doliny Leśnickiego Potoku po Dolinę Lipnika z kulminacją Płaśni 889 m.

Inne ważniejsze szczyty Pienin właściwych: Majerz 689 m. Flaki 810 m, Macelak 857 m, Macelowa Góra (Osice) 802 m, Podskalnia Góra 743 m w grupie Pienin Czorsztyńskich, Zamkowa Góra 799 m, Łysina (Facimiech) 792 m, Ostry Wierch 851 m, Klejowa Góra 568 m w grupie Trzech Koron, Ociemny Wierch 724 m, Czertezik 772 m, Długi Gronik 569 m w Pieninkach i Holica 828 m, Klasztorna Góra 657 m w grupie Holicy -Płaśni. Górę Trzy Korony tworzy pięć turni w kształcie korony. Najwyższe z nich to Okręglica, Płaska Skała i Pańska Skała. Na szczycie Okrąglicy platforma widokowa. Prawie cały obszar Pienin właściwych obejmuje Pieniński Park Narodowy i Pieninský národný park (PIENAP).

Małe Pieniny

Ciągną się od Doliny Dunajca po Przełęcz Rozdziela 800 m. Na północy ich granicę stanowi Dolina Grajcarka, natomiast na południu w Słowacji Dolina Leśnickiego Potoku. Najwyższym szczytem Małych Pienin i całych Pienin jest Wysoka (Wysokie Skałki) 1050 m. Inne ważniejsze kulminacje to: Bystrzyk 704 m, Szafranówka 742 m, Jarmuta 794 m, Rabsztyn 847 m, Wysoki Wierch 839 mi Durbaszka 942 m. W Małych Pieninach znajdują się rezerwaty przyrody: Wysokie Skałki, Wąwóz Homole, Zaskalskie-Bodnarówka i Biała Woda. W Słowacji część południowych stoków Małych Pienin (do przełęczy między Rabsztynem a Wysokim Wierchem) stanowi obszar PIENAP-u.

Pieniński Pas Skałkowy

Oryginalna struktura geologiczna, ciągnąca się wygiętym na północ łukiem, wyznaczającym tektoniczną granicę pomiędzy Karpatami Zewnętrznymi a Centralnymi. Na wschód od rzeki Białki rozszerza się i tworzy odrębny region Pieniny. Widocznym na powierzchni fragmentem tego pasa są pojedyncze skałki wystające ponad równinę Kotliny Nowotarskiej.

Słowacki Raj (Slovenský Raj)

Płaskowyż położony na północy rozłożystych Rudaw Słowackich i razem z Płaskowyżem Murańskim stanowiący część Krasu Spisko-Gemerskiego. Na północy Słowacki Rajgraniczyz zachodnia i środkowa częścią Kotliny Hornadzkiej, na zachód od Słowackiego Raju rozpościera się kralowo-holska część Niżnych Tatr. Słowacki Raj to prawie 20 km, gęstych, sosnowych lasów porastających obszar z wapiennymi wzgórzami, które miejscami pocięte są przez głębokie i wąskie doliny.

Najgłębszą z nich wyrzeźbiła w skałach rzeka Hornad. Utworzyła kręty wąwóz, w którym po obu stronach szybkiego nurtu wznoszą się strome urwiska — Przełom Hornadu. Słowacki Raj z racji swej budowy geologicznej ma charakter płaskowyżu krasowego. Woda utworzyła w jego wnętrzu wiele skomplikowanych systemów jaskiniowych. Do najbardziej znanych należy Dobšinská ladová jaskyňa. Słowacki Raj już od średniowiecza tworzy naturalna granice pomiędzy Spiszem a Gemerem. Park narodowy Słowackiego raju powstał w 1988 r.

Magura Spiska (Spišská Magura)

Pasmo górskie o długości ponad 30 km, biegnie od dolnego odcinka Jaworowego Potoku na zachodzie ku wschodowi, pierwotnie między Osturnią a Zdziarem aż ponad Drużbaki Wyżne. Najwyższym szczytem jest Rzepisko 1259 m. W granicach Polski leży niewielka część Magury Spiskiej tzw. Zamagurze Spiskie.

Na Polską stronę Magura Spiska opada stokami swoich skrajnych wzniesień na zachodzie: Górków Wierch 1028 m, Suchy Wierch 1139 m i Bryjów Wierch 942 m w stronę Jurgowa. Pasmo Magury Spiskiej jest przecięte dwiema szosami:

z Białej Spiskiej przez Magurską Przełęcz 949 m do Starej Wsi Spiskiej i z Toporowca przez Toporzecką Przełęcz 802 m do Haligowiec.

---

AUTOR