Przewodnik po dolinie Strążyskiej i Białego - niezbędne informacje

Przebywając pod Tatrami, warto odbyć wycieczkę, prowadzącą przez Dolinę Strążyską, na Sarnią Skałę i schodząc przez Dolinę Białego, wrócić do Zakopanego. Trasa przeznaczona jest dla każdego i obfituje we wspaniałe widoki.

Dolina Strążyska

Dolina Strążyska jest największą z dolin reglowych i najliczniej zwiedzaną w najbliższej okolicy Zakopanego. Dojść do wylotu doliny (900 m) można ulicą Strążyską lub Drogą pod Reglami. Położona jest pomiędzy Grzybowcem i północno — wschodnim ramieniem Łysanek, na którego końcu znajduje się Samkowa Czuba. Od drugiej strony dolinę ogranicza masyw Suchego Wierchu i ramię Sarniej Skały zwane Grześkówkami. Dolina ciągnie się na długości ok. 3 km, podchodząc swoimi górnymi partiami pod północne ściany Giewontu, które wnoszą się ponad nią na wysokości ok. 600 m.

Nazwa Doliny Strążyskiej pochodzi od góralskiego słowa „strąga”, oznaczającego zagrodę do dojenia owiec, które to niegdyś były wypasane w tej okolicy.Dnem doliny biegnie dość szeroka i wygodna droga, ponad którą wznoszą się skaliste zbocza, tędy przebiega jeden ze szlaków wyprowadzających na Giewont. Wzdłuż drogi płynie stale malowniczy i wartki potok, którego brzegi pokryte są łanami lepiężnika. Po około 300 m od wylotu doliny znajduje się podłużna polana Młyniska, na której skraju stoi wybudowana 1894 roku leśniczówka Tatrzańskiego Parku Narodowego. W budynku leczone są chore ptaki oraz inne dzikie zwierzęta potrzebujące pomocy. Od zachodu na stokach Samkowej Czuby można podziwiać naturalnie zachowany las świerkowo-jodłowo-buczynowy.

Las szczególnie malowniczo przedstawia się na przełomie września i października, kiedy liście buka przybierają żółto — czerwoną barwę. Po upływie ok. 30 min. drogi uwagę przykuwają charakterystyczne dolomitowe skały, zwane Kominami Strążyskimi. Nieco dalej na południe pojawia się kolejna dolomitowa turnia, nazywana Skałą Jelinka. W skale znajduje się wmurowana w 1897 r. tablica i popiersie Edwarda Jelinka, czeskiego przyjaciela polski. Po przeciwnej stronie skały warto zwrócić uwagę na piękny, pochyły wodospad. Po ok. 2 km od wylotu dolina rozszerza się i droga wyprowadza na pn. skraj niewielkiej Polany Strążyskiej. Stąd rozpościera się wspaniały widok na urwiste ściany Giewontu.

Polana Strążyska dawniej była ośrodkiem pasterstwa, o czym przypominają zabytkowe szałasy pasterskie. Jeden z nich został przebudowany i zaadaptowany na bufet, w którym sprzedawane są napoje i proste dania. Na początku polany sterczy duży głaz o charakterystycznym kształcie i odpowiadającej mu nazwie — Sfinks. Z polany warto udać się w kierunku południowy do efektownego wodospadu Siklawica, który opada wąską strugą po dwóch skalnych progach, górny ma 10 m a dolny 13 m.

Sarnia Skała

W górnej części Polany Strążyskiej powyżej bufetu w lewo odchodzi wschodni odcinek Ścieżki nad Reglami. Szlak wyprowadza dosyć stromo na Czerwoną Przełęcz wcześniej zwaną Wolarzyskiem — od płaskiej trawiastej równinki, na której wypasano woły. Dawniej znajdowała się w tym miejscu, wystawiona przez Towarzystwo Tatrzańskie altana, obecnie stoi tu szereg ławek.

Z przełęczy odchodzi w kierunku pn. ścieżka na Sarnią Skałę zwaną niegdyś Małą Świnicą. Jest to rozległy masyw skalny leżący pomiędzy Doliną Białego a Strążyską Doliną. Z wierzchołka rozpościera się piękny widok na część Tatr Wysokich i Zachodnich, kotlinę Zakopiańską oraz pólnocne urwiska Giewontu.

Zejście z Sarniej Skały prowadzi z powrotem na Czerwoną Przełęcz, dalej można iść w lewo Ścieżką nad Reglami aż do rozejścia się szlaków. Tutaj odchodzi szlak prowadzący do pięknej Doliny Białego.

Dolina Białego

Dolina leży pomiędzy grzbietem Suchego Wierchu i masywem Sarniej Skały a masywem Krokwi. Ma 2,5 km długości i 3 km2. Szlak od rozejścia biegnie łagodnie wśród świerków regla górnego, po pewny czasie opada stromą ścieżką, która w czasie opadów bądź zalegającego śniegu wymaga dużej ostrożności podczas schodzenia. Droga doprowadza do malowniczego miejsca, gdzie trzy wodospady na Białym Potoku tworzą jedno z najpiękniejszych miejsc w dolinie. Wędrując Doliną Białego, warto zwrócić uwagę na otaczające drzewa, zachowały się tutaj wspaniałe fragmenty buczyny karpackiej. Od urokliwego miejsca z wodospadami wzdłuż szlaku płynie wartki Biały Potok.

Nazwa Białe pochodzi od płynącego tą doliną potoku, który płynąc przez liczne wodospadziki i kaskady przybiera na jasnych kamieniach rzeczywiście białą barwę. Potok wyróżnia się w polskiej części Tatr największym średnim spadkiem, wynoszącym średnio na całej długości doliny 187 metrów na kilometr. Na uwagę zasługują duże wgłębienia w dnie potoku, tzw. kotły wirowe (baniory).

Bardzo ciekawie przedstawia się roślinność Doliny Białego, na skalnych zboczach rośnie m. in. szarotka alpejska, goryczka krótkołodygowa, pierwiosnek łyszczak. Do ciekawostek przyrodniczych doliny należy zaliczyć rosnącą na wysokości ok. 920 m kosodrzewie. Jest to najniżej położone tatrzańskie naturalne stanowisko tego drzewa. Bogaty jest również świat zwierzęcy, występują tutaj podobnie jak w innych dolinach reglowych: sarny, jelenie, niedźwiedzie, wilki oraz rzadko ryś.

Wędrując dnem doliny, zobaczymy zakratowany otwór sztolni. W latach 1950-52 Rosjanie prowadzili tutaj prace w celu poszukiwania pokładów rudy urany. W tym okresie dolina była zamknięta, do sztolni doprowadzona była kolej szynowa oraz linia telefoniczna.

By chronić niezwykłą wartość przyrodniczą doliny, w 1965 r. powstał rezerwat przyrody im. Stanisława Sokołowskiego. Przyroda doliny podlega ochronie ścisłej, jakakolwiek ingerencja człowieka jest tutaj wykluczona. Od wylotu Doliny Białego prowadzi część Drogi pod Reglami, można nią dojść w okolice skoczni narciarskiej — Wielka Krokiew.

---

AUTOR