Przewodnik po Dolinie Chochołowskiej: Wszystko, co warto wiedzieć

Największa i jedna z najpiękniejszych dolin walnych oraz najdalej wysunięta na zachód w polskich Tatrach. W dolnych i środkowych partiach pokryta lasami, wśród których z rzadka widnieją białe, wapienne turnie.

Charakterystyka Doliny Chochołowskiej

Ciągnie się na długości 10 km szerokim obniżeniem ograniczonym od zachodu masywem Rakonia, Grzesia, Bobrowca i Koryciańskiej Czuby. Od wschodu wznosi się Kominiarski Wierch i Ornak. Jej powierzchnia razem ze wszystkimi odgałęzieniami wynosi ok. 35,6 km 2.

Dolina podchodzi pod główną grań Tatr między Wołowcem (na zachodzie) a Siwym Zwornikiem (na wschodzie). Tędy biegnie granica państwa, a wzdłuż niej znakowany czerwono szlak, którego przejście należy do największych atrakcji Tatr zachodnich.

Górna cześć rozdziela się na wysokości 1035 m na dwa ramiona podchodzące pod grzbiet główny: 5- kilometrową Dolinę Starorobociańska i 6-kilometrową Dolinę Chochołowską, rozwidloną podrzędnie w doliny Jarząbczą i Chochołowską Wyżnią.

Nazwa doliny wywodzi się od położonej niedaleko podhalańskiej wsi Chochołów. Dolna część doliny w znacznej części jest porośnięta lasem, które, iż leżą na terenie T.P.N., stanowią własność tzw. Wspólnoty Leśnej Uprawnionych Ośmiu Wsi: Witów, Chochołów, Dzianisz, Ciche, Czarny Dunajec, Wróblówka, Podczerwone i Koniówka.

Wylot Doliny Chochołowskiej

Ma swój początek na wysokości ok. 925 m na skraju dużej Siwej Polany. Znajduje się tu kilka drewnianych budynków, szałasów pasterskich (bacówek), szop, stajni dla krów i koni oraz domków letniskowych. Po lewej stronie asfaltowej drogi stoi metalowy krzyż w kształcie papieskiego pastorału. Został postawiony w miejscu, w którym w czerwcu 1983 roku wylądował śmigłowiec z Janem Pawłem II, skąd pojechał samochodem do schroniska, gdzie m.in. spotkał się z Lechem Wałęsą.

Trochę dalej w południowej części polany przy drodze stoi inny zdobiony żelazny krzyż, ufundowany przez Jana Łuszczka w 1809 r. Droga asfaltowa wchodzi w las, która po ok. 3 km doprowadza na Polanę Huciska. Po drodze można podziwiać zbudowane z dolomitów Siwiańskie Turnie, których wierzchołki wznoszą się 100 m ponad dno doliny.

Dnem doliny płynie Chochołowski Potok, który powstaje z połączenia Jarząbczego Potoku z Wyżnim Chochołowskim Potokiem. Jego największym dopływem jest Starorobociański Potok. Chochołowski Potok po opuszczeniu Tatr przechodzi w Siwą Wodę, która obok Kirowej Wody jest jednym z dwóch źródłowych potoków Czarnego Dunajca. Brzegiem Chochołowskiego Potoku wiedzie najpierw asfaltowa a od Hucisk utwardzana droga wiodąca od Siwej Polany aż do schroniska na skraju Chochołowskiej Polany.

Huciska

Nazwa Polany Huciska pochodzi z czasów, gdy prowadzono w Tatrach intensywne prace górniczo — hutnicze. Do końca XIX wieku znajdowała się tutaj niewielka huta, przetapiano w niej rudy żelaza przywożone zarówno z pobliskich sztolni, jak i tych odległych, położonych w Dolinie Starej Roboty.

Występujące na mapie doliny nazwy, takie jak Hala Stara Robota, Polana Trzydniówka, Wierch Trzydniowiański, Baniste czy Huciska, są świadectwem prowadzonych w tym rejonie Tatr prac wydobywczych. Jeszcze w drugiej połowie XVIII wieku eksploatowano w rejonie Doliny Chochołowskiej rude żelaza. Na Huciskach obecnie znajduje się parking dla turystycznej ciufci „Rakoń”, ławki oraz bacówka, w której można zaopatrzyć się w produkty z mleka owczego.

Dolna część Doliny Chochołowskiej

Posiada w dwóch miejscach skaliste przewężenia tzw. bramy. Pierwsza z nich zw. Niżnią Bramą Chochołowską znajduje się tuż na południe od Hucisk. Na skale zw. Skałą Kmietowicza z lewej strony osadzony jest medalion z wizerunkiem Jana Pawła II upamiętniający wizytę w 1983 roku. Umieszczona jest tu także tablica, upamiętniająca przywódców antyaustriackiego powstania: księdza Leopolda Kmietowicza, wikarego z Chochołowa oraz organistę Jana Kantego Andrusikiewicza.

Powstanie Chochołowskie nazywane przez górali „poruseństwem” trwało trzy dni 21-23 lutego 1846 roku. Pamiątkowa tablica została ufundowana przez księży dekanatu nowotarskiego w 1903 roku.Zaraz za skałą ok. 30 m na południe tuż przed mostkiem odchodzi w lewo ścieżka. Wiedzie ona do wypływającego u podnóży stromych zboczy Wywierzyska Chochołowskiego, jednego z największych w Tatrach.

Trochę wyżej po przeciwnej stronie leży niewielka Polna pod Jaworki z dwoma zabytkowymi szałasami pasterskimi. Po nie całym kilometrze na południe znajduje się kolejne przewężenie skalne zwane Wyżnią Chochołowską Brama. Wśród skał znajduje się jaskinia Szczelina Chochołowska, największa w całej dolinie (2500 m poznanych korytarzy).

Nieopodal Wyżniej Chochołowskiej Bramy po prawej stronie stoi drewniany budynek leśniczówki T.P.N., jest to dawne tzw. Schronisko Blaszyńskich. Zaraz za leśniczówką droga doprowadza do rozwidlenia doliny. W lewo odchodzi największa odnoga Doliny Chochołowskiej — Dolina Starej Roboty. Główny trakt prowadzi coraz bardziej stromo brukowaną drogą na południowy zachód, wznosi się podnóżem Kopieńca, po prawej w jarze pieni się wśród skał wartki potok. Po pewnym czasie szlak wyprowadza na obszerną Polanę Chochołowska, otoczoną pasmem granicznych szczytów od Bobrowca przez Grzesia, Rakoń po Wołowiec. Z polany możemy podziwiać również piękny widok na urwiste gniazdo Kominiarskiego Wierchu.

Polana Chochołowska

Leży na wysokości 1090-1160 m w górnej części Doliny Chochołowskiej. Jest jedną z największych łąk w Tatrach, dawniej ośrodek Hali Chochołowskiej, obejmującej obszar 525 h.  Pasterstwo w dolinie ma i bogate tradycje, na licznych halach i polanach wypasali owce i krowy górale z wielu wsi pd.-zach. części Podhala. Na polanie wzdłuż drogi stoi szereg zabytkowych szałasów i zagród, pozostałość dawnej gospodarki pasterskiej.

Obecnie na polanie prowadzony jest kulturowy wypas owiec, który odbywa się od kwietnia do końca września. W jednym z szałasów w połowie polany gościł Ojciec Święty, co upamiętnia tablica na ścianie szałasu mówiąca o tym, iż Biały Pielgrzym Jan Paweł II wrócił do hal 23 czerwca 1983 roku, goszcząc w tej bacówce.

Na skraju Polany Chochołowskiej rozpoczyna się szlak papieski prowadzący Doliną Jarząbczą. Tędy w 1983 roku odbył pieszą wędrówkę papież Jan Paweł II.

W otoczeniu polany podziwiać możemy malownicze turnie dolomitowe nazywane Michami Chochołowskimi, poniżej których znajduje się drewniana kaplica pasterska pod wezwaniem Św. Jana Chrzciciela. W każdą niedzielę od czerwca do października odbywają się tutaj msze święte. Łąki na Polanie Chochołowskiej słyną z najwspanialszych w Tatrach pól krokusów kwitnących wczesną wiosną. Rok rocznie te piękne fioletowe kobierce ściągają w to miejsce tysiące turystów.

Schronisko w Dolinie Chochołowskiej

Na skraju polany stoi duże Schronisko Chochołowskie, które jest świetnym punktem wypadowym do wycieczek na granie otaczające Dolinę Chochołowską. Budynek został wybudowany w 1953 roku według projektu Anny Górskiej w miejscu dawnego schroniska Warszawskiego Klubu Narciarzy z 1933 r. a spalonego przez Niemców w 1945 r. Obecnie znajdują się tutaj miejsca noclegowe, duża jadalnia, świetlica, narciarnia, kuchnia turystyczna.

Doniosłym zdarzeniem z powojennej historii schroniska była wizyta w nim papieża Jana Pawła II. Tutaj właśnie odbyło się w czerwcu 1983 roku spotkanie Ojca Świętego z Lechem Wałęsą, wydarzenie upamiętniają trzy tablice. Nieopodal schroniska stoi drewniany szałas, w którym znajduje się izba pamięci akcji ratunkowej TOPR w Dolinie Zuberskiej. Ratownicy uratowali rannych partyzantów radzieckich, ukrytych w prowizorycznym szpitaliku na północnych zboczach Brestowej ponad polaną Zwierówka w Tatrach Słowackich, na terenie będącym jeszcze pod okupacją niemiecką. Pomyślnie zakończona wyprawa miała miejsce 11-12 lutego 1945 r.

---

AUTOR