Przewodnik po drewnianych kościołach i kaplicach na Podhalu

Na Podhalu niemal w każdej miejscowości znajdziemy kościoły drewniane. Często swoim kształtem w nadzwyczaj harmonijny sposób są zestrojone z otaczającym krajobrazem, niejako wtopione w jego przyrodę. Smukłe dachy niejednokrotnie świetnie komponują się z surową granią Tatr. Również dzięki temu śnieg, który często tu zalega długo, łatwiej się z niego osuwa. Poniżej ogólny charakterystyka kościołów znajdujących się na Podhalu.

Bukowina Tatrzańska — Kościół Najświętszego Serca Jezusowego

Stary kościół, murowany z kamienia łączonego gliną z drewnianą wieżą został wybudowany 1887 r. z inicjatywy proboszcza ks. Franciszka Chwistka. Świątynię ufundował i wybudował bukowiański góral Jędrzej Kramarz. On również sporządził plan kościoła, wykonał ołtarz i figury Serca Pana Jezusa i Serca Matki Boskiej.

Po kilku latach do budynku została dobudowana drewniana wieża, w czym materialnie wspomógł właściciel tutejszych dóbr hr. Władysław Zamoyski. W 1925 r. wieża kościoła została przebudowana i powiększona. W 1994 świątynia została uznana za obiekt zabytkowy.

Murzasichle — Kościół pw. Najświętszej Marii Panny Królowej

Świątynia powstała w latach 1954-56 na terenie ofiarowanym przez rodzinę tragicznie zmarłego Wojciecha Łukaszczyka „Tady” oraz innych właścicieli. Kościół wybudowali miejscowi budarze, ponieważ budowa kościoła była nielegalna dlatego pomysłodawców i wykonawców nękały ówczesne władze.

Świątynia jest drewniana, trzynawowa, w stylu podhalańskim, dach pokryty gontem i drewnianym wystrojem wewnątrz. W jednej z kaplic znajduje się drewniany ołtarz Męki Pańskiej wykonany przez pochodzącego z Dębna twórcę ludowego Józefa Janosa.

Ząb — Kościół pw. św. Anny

Został wybudowany po pożarze kościoła w Poroninie. Według planów i pod kierunkiem Stanisława Łuszczka — Okarmusa kościół został ukończony w 1921 r. Świątynia znajduje się przy bocznej uliczce w centrum Zębu.

Kościół jest drewniany, ściany oszalowane tak wewnątrz, jak zewnątrz, dach pokryty gontem. Prowadzi do niego stylowa drewniana brama. Swoją budową kościół nawiązuje do projektów Stanisława Witkiewicza, wykonawca ołtarza głównego jest znany góralski artysta Wojciech Brzega. Do parafii w Zębie należą także sąsiednie Bustryk i Sierockie.

Furmanowa — Kaplica św. Brata Alberta

Na granicy Zakopanego i Zębu przy drodze na Gubałówkę stoi drewniana kaplica postawiona w latach 1990-1993. Podlega ona obecnie parafii Zakopiańskiej przy Chramcówkach.

Płazówka — Kaplica pw. św. Anny

Drewniana kaplica to wybudowana w 1891 r. przez miejscowych cieśli miniatura neogotyckiego kościoła, gdzie dodatkowo znajdują się motywy na modny wówczas wzór architektury drewnianej. Inicjatorem powstania kaplicy był mieszkający we Lwowie ks. Jan Stopczyniski, pochodzący z Wróblówki.

Na uwagę zasługuje wspaniałe otoczenie kapliczki, ogórek z limbami i dwoma starymi bukami oraz ciekawa z tego miejsca panorama Tatr Zachodnich. Przy drodze prowadzącej do kaplicy znajdują się ciekawie wyglądające stacje Drogi Krzyżowej z obrazami na szkle autorstwa Zdzisława Walczaka.

Kościelisko — Kościół pw. św. Kazimierza

Ukończona w 1914 r. świątynia powstała głównie dzięki staraniom Kazimierza Kaszalewskiego, który od 1913 r. przeniósł się z Zakopanego do Kościeliska. Teren pod kościół i cmentarz został ofiarowany przez rodziny Jana i Józefa Pitoniów.

Kościół został zaprojektowany przez zakopiańskiego architekta Eugeniusza Wesołowskiego. Stoi na polanie — osiedlu Szeligówka w centrum Kościeliska. Świątynia jest drewniana postawiona na kamiennej podmurówce. Całość budowli i wnętrze nawiązują do budownictwa regionalnego i stylu zakopiańskiego.

Małe Ciche — Kościół pw. św. Józefa Oblubieńca

Kościół został postawiony w latach 1969-1972 z inicjatywy mieszkańców, w głównej mierze braci Jana i Józefa Pawlikowskich. Drewniana świątynia jest orientowana, stoi na wysokiej skarpie powyżej drogi. Jej bryła nawiązuje do tradycyjnych podhalańskich kościołów gotyckich. Dach pokryty gontem, ściany szalowane deskami. Wnętrze i wystój kościoła, jest utrzymane w stylu podhalańskim.

Witów — Kościół pw. Matki Boskiej Szkaplerznej

Budowę stylowego kościoła rozpoczęto w 1910 r., a poświęcenie nastąpiło w 1912 r. Świątynia jest drewniana, jednonawowa postawiona na kamiennej podmurówce. Dach pokryty jest gontem natomiast hełm wieży i wieżyczki obite blachą. W kościele można dopatrzyć się elementy stylu zakopiańskiego — okna z zastrzałami tzw. psami, rysie oraz półszczytowe zdobienia w kształcie słonecek W środku belkę tęczową tworzy sosrąb z datą zakończenia budowy.

Dzianisz — Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej

Kościół został wybudowany w latach 1932-1937, dzięki rozbudowaniu kaplicy z 1927 roku. Świątynia jest drewniana postawiona na kamiennej podmurówce, szalowany głównie gontami. Bryła budynku nawiązuje do dawnych podhalańskich drewnianych kościołów gotyckich. Część elementów konstrukcyjnych i zdobniczych pochodzi z tradycyjnego budownictwa góralskiego i stylu zakopiańskiego.

---

AUTOR

Michał Jarząbek-Giewont

Przewodnik tatrzański — ponad 10 lat doświadczenia w oprowadzaniu po Tatrach i Zakopanem. Rodowity góral z Zakopanego i miłośnik przyrody tatrzańskiej. Przewodnictwem zajmuje się zawodowo, oprowadza grupy oraz indywidualne osoby po górach. Prywatnie pasjonat jazdy na rowerze oraz fotografii krajobrazów górskich.