Burza w górach – jak się zachować podczas burzy w Tatrach

Burze są odpowiedzialne za wiele wypadków podczas wędrówek górskich. W tym artykule skupimy się tylko na niebezpieczeństwach związanych z wystąpieniem burzy (przy której dodatkowo mogą pojawić się: deszcz, grad, wiatr, zimno, wzbierające potoki…). Podczas wędrówki możesz być narażony na burzę z piorunami. Szacuje się, że każdego roku na całym świecie ginie 24 000 a ok. 240 000 osób zostaje rannych w wyniku porażeń. Uderzenia pioruna są znacznie częstsze w rejonach górskich niż nizinnych.

Niebezpieczeństwo związane z burzą w górach

Burza w górach jest jednym z najniebezpieczniejszych zjawisk, z jakimi można spotkać się podczas wycieczek górskich. To sprawia, że burze są bardzo niebezpiecznym zjawiskiem zwłaszcza dla turystów wędrujących wysokogórskimi szlakami. Niestety w Tatrach wydarzyło się wiele tragicznych wydarzeń z burzami w roli głównej. Poniżej informacje jak zminimalizować niebezpieczeństwo burzy w górach.

Poruszając się pieszo, jesteś na łasce natury, burze mogą przyjść nagle i wtedy jesteś zdany tylko na siebie. W razie takiej sytuacji należy mieć plan radzenia sobie i wiedzieć jak się zachować w trakcie wystąpienia burzy.

Na szczęście jest wiele informacji o tym naturalnym zjawisku, dlatego wiedząc jak się zabezpieczyć, a w razie jej wystąpienia jak się zachować, możemy czuć się bezpieczniej.

Burza w Tatrach

Każdego roku w okresie letnim w Tatarach występują wyładowania atmosferyczne w postaci burz. Niestety zdarzają się również wypadki te tragiczna w skutkach, kończące się poważnymi oparzeniami, zatrzymaniem akcji serca… a nawet śmiercią. Uderzenia piorunów i ich konsekwencje należy traktować bardzo poważnie.

Będąc na tatrzańskim szlaku, może zdarzyć się taki moment, gdy na własnej skórze odczujesz potęgę natury. Taka sytuacja może się wydarzyć, gdy zaskoczy Cię burza. Odgłosy grzmotów, uderzenia błyskawic, porywisty wiatr, deszcz, a czasem nawet gradu – to wszystko często jest jednocześnie piękne i przerażające a górach może być śmiertelnie niebezpieczne.

Kiedy jesteś w zaciszu swojego domu, może być fascynującym obserwowanie wyładowań burzy przez okno. Wszytko, zmienia się, gdy burza dopadnie Cię się w górskim terenie, z dala od schroniska i jesteś wtedy skazany na łaskę natury.

Czy miałeś kiedyś taką sytuację i co zrobiłeś? Uciekałeś lub wpadałeś w panikę jak wielu ludzi? Czy wiesz, jakie środki  ostrożności podjąć, gdy w terenie złapie Cię burza? W poniższym artykule znajdziesz porady dotyczące burzy.

Grzmoty i błyskawice w historii

Odgrywały one ważną rolę w każdym społeczeństwie, grzmoty i błyskawice pojawiają się niemal w każdej mitologi świata. Część czciła to zjawisko, bijąc pokłony bóstwu nimi władającymi.

W mitologi greckiej Zeus najpotężniejszy z bogów był władcą niebios i gromowładcą, zsyłającym burze i pioruny. Natomiast w wierzeniach Słowian Perun był jednym z naczelnych bóstw słowiańskich, był uosobieniem gromowładcy, boga grzmotów i piorunów.

Niestety czczenie boga błyskawic nie czyniło wyznawcę bardziej odpornym na uderzenia. Również dzisiaj jest nie inaczej, burza nie oszczędza nikogo.

Były strażnik parku narodowego Shenandoah, w stanie Wirginia nazywający się Roy Sullivan podczas swojej pracy został uderzony piorunem 7 razy, co pozwoliło mu zapisać się w księdze rekordów Guinessa. Co ciekawe przeżył wszystkie porażenia, a życie zakończył, popełniając samobójstwo.

Jeżeli będziemy czujni i będziemy mieć wiedzę o burzach, możemy zmniejszyć ich zagrożenie. Pamiętaj, że na szlaku, nie będzie żadnych syren ostrzegawczych, przed nadchodzącą burzą.

Dlaczego błyskawica jest tak niebezpieczna?

Błyskawica to ładunek elektryczny, który występuje między chmurami a ziemią. Najczęściej takie uderzenia trafiają w najbliższe, a zatem najwyższe miejsce na ziemi. W związku z tym szczyty górskie są ulubionym celem burzy.

Według naukowców wokół Ziemi ma miejsce ok. 1500 wyładowań — nieustannie wywołując miliony uderzeń jednocześnie. Moc pioruna jest tak wielka, że trudno ją sobie wyobrazić, to energia 500 samochodów rozpędzonych do setki, wyzwolona w ułamku sekundy.

Moc wyładowania jest tak niewyobrażalna, przez co niezwykle niebezpieczna a szczególnie, gdy trafi w coś lub kogoś.

Mity dotyczące wyładowań

Chociaż burza ma tendencję do uderzania w najwyższy występ i szczyt, zdarza się, że ładunki elektryczne trafiają w obiekty znajdujące się w środku lasu lub pola. Nieprawdą jest, że błyskawica nigdy nie uderza w to samo miejsce. Może nie często się to zdarza, ale jeżeli uderzenie było obok ciebie, to może kolejny raz uderzyć w to samo miejsce.

Jak uniknąć porażenia piorunem w górach – jak się zachować gdy nas złapie

Wędrując, bądź czujny i wrażliwy na potencjalne niebezpieczeństwo, jeżeli możesz, staraj się go ominąć. Chociaż nie można powstrzymać uderzenia, możesz zmniejszyć prawdopodobieństwo trafienia w ciebie.

Prognoza pogody w górach

Bardzo ważna zasada — zawsze sprawdzaj prognozę pogody przed planowaną wycieczką. Jeżeli widzisz, że prognoza przewiduje złą pogodę, przełóż swoje wyjście. Zawsze możesz pójść w inny dzień — ale tylko jeśli pozostaniesz przy życiu.

Jeśli pogoda jest niepewna, zawsze miej na uwadze alternatywny plan. Oblicz, ile czasu zajmie Ci dotarcie w bezpieczne miejsce.

Pamiętaj — bezpieczeństwo musi być Twoim priorytetem.

Im wcześniej będziesz na górskim szlaku, tym lepiej

Burze występują częściej po południu lub wieczorem, zwłaszcza w miesiącach letnich. Dlatego jest mniej prawdopodobne, że będziesz narażony na burze, jeśli wyjdziesz i wrócisz wcześnie. Bądź ostrożny, nie gwarantuje to, że o 10 rano nie będzie burzy.

Sprawdzaj pogodę dla obszaru, w który planujesz się udać. W górach burze zwykle pojawiają się po południu — przynajmniej na półkuli północnej. Więc jeżeli musisz iść w góry, warto wyruszyć jak najwcześniej rano, a trasę zaplanuj tak, aby w razie burzy można było szybko wrócić.

Jak uniknąć burzy w górach ?

Burze nigdy nie pojawia się znikąd

Zawsze można zaobserwować wyraźne oznaki jej zbliżania np. duszność, przypiekające promienie słoneczne i brak wiatru, następnie mętność i słaba widoczność. Jeżeli spostrzeżesz takie znaki, możesz spodziewać się burzy.

Patrz w górę

Zwracaj uwagę na groźne chmury i śledź ich przemieszczanie się. Nawet jeśli nie jesteś meteorologiem, nic nie stoi na przeszkodzie, abyś obserwował niebo. Rób to regularnie, ponieważ może upłynąć tylko pół godziny między pięknym błękitnym niebem a burzą. Burze mogą tworzyć się bardzo szybko – szczególnie latem w górach.

W trakcie wycieczki obserwuj niebo, szczególną uwagę zwróć na chmury. Jeśli zaczynają się wypiętrzać i wyglądać złowrogo — zawróć. Wędrując w grupie, upewnij się, że wszyscy to rozumieją.

Wypatruj błysku grzmotów

Ponieważ światło porusza się szybciej niż dźwięk, zawsze najpierw zobaczysz błyskawicę, zanim usłyszysz grzmot. Gdy pojawi się błyskawica, policz sekundy, aż usłyszysz grzmot, jeśli są to 3 sekundy, to wówczas wiemy, iż piorun pojawił się ok. 1 km od nas, jeśli 5 sekund to 1,7 km, a jeśli 10 sekund to 3,4 km od nas. Jeśli burza znajduje się w odległości co najmniej 30 kilometrów, musisz natychmiast znaleźć bezpieczne miejsce.

Przewiduj co może się stać

Jeśli istnieje ryzyko burzy z piorunami, nie wchodź w obszar szczególnie narażony na wyładowania atmosferyczne (grzbiet, szczyt itp.). Poczekaj, aż burza przejdzie, pozostając w mniej odsłoniętym obszarze (dolina, depresja itp.), dostosuj trasę lub po prostu zawróć.

Zawróć jak tylko zobaczysz oznaki burzy

Nagłe zawracanie z wycieczki nie jest łatwe. Zawsze mówimy sobie „może burza nas minie” i to jest właśnie ten moment, kiedy powinnyśmy zawrócić. Kontynuując wycieczkę, często nie ma czasu na powrót w bezpieczne miejsce. Zadajmy sobie pytanie, czy ryzyko uderzenia piorunem jest warte kontynuowania wycieczki?

Co robić w górach w trakcie nadchodzącej burzy?

Nie czekaj, aż pioruny będą uderzać kilkaset metrów od ciebie. Choć jest to wizualnie piękne widowisko, staraj się nie zostać jego celem. Poniżej kilka rzeczy, które możesz zrobić:

Unikanie uderzeń pioruna

Nie ma całkowicie bezpiecznego miejsca przed uderzeniem błyskawicy. Uderzają one w domy, samochody, drzewa, zwierzęta i ludzi. Ty natomiast musisz zminimalizować prawdopodobieństwo trafienia piorunem w Ciebie.

Oczywiście najdogodniejszym miejscem w górach będzie schronisko i jak tylko masz możliwość, powinieneś się w nim schronić.

Co zrobić, gdy znajdziesz się na otwartej przestrzeni w czasie burzy w górach

Pomimo stosowania się do wyżej wymienionych wskazówek, może się zdarzyć, że podczas wędrówki będziesz zaskoczony i znajdziesz się w zasięgu burzy. W takich przypadkach dobrze wiedzieć, co wtedy robić! Żadne miejsce nie jest całkowicie bezpieczne od piorunów, ale niektóre mogą dać lepsze schronienie niż inne.

Wędrówka górskimi szlakami zwłaszcza graniowymi pozwala zobaczyć burzę z daleka. Niestety przebywając na takim obszarze, grozi nam szczególne niebezpieczeństwo, ponieważ jest tu niewiele miejsc, gdzie można się bezpiecznie schronić.

Zakładając, że jesteś na szlaku górskim z dala od schroniska.

Skąd wiadomo, czy piorun może cię uderzyć?

Kiedy czas między momentem, w którym zobaczysz błysk pioruna, a usłyszeniem związanego z nim grzmotu, wynosi mniej niż 30 sekund, burza jest wystarczająco blisko (mniej niż 10 km) i piorun może cię dosięgnąć.

Gdy nadciąga burza z piorunami, skorzystaj z następujących 13 wskazówek:

1. Jeżeli jesteś na grani lub szczycie zejdź najszybciej jak to możliwe.
2. Nie skałą, takie miejsce może przyciągnąć błyskawicę. Deszcz cię nie zabije, więc lepiej być mokrym i żywym niż suchym i martwym. Uważaj, aby się nie wychłodzić.
3. Szukaj schronienia w niskim drzewostanie np. kosodrzewinie, w takim miejscu istnieje mniejsze prawdopodobieństwo na przyciągnięcie pioruna.
4. Załóż kurtkę i zdejmij plecak.
5. Odrzuć metalowe przedmioty
6. Wyłącz wszystkie urządzenia elektryczne, aby być podwójnie bezpiecznym, możesz wyjąć baterię.
7. Jeżeli jesteś w grupie, nie powinniście stać blisko siebie i powinniście się rozproszyć. Zamiast tego niech każda osoba oddalona będzie od siebie co najmniej kilka metrów. Minimalizuje to możliwość wielu ofiar od jednego uderzenia.
8. Przyjmij bezpieczną postawę. Niezależnie od tego, czy jesteś na zewnątrz, czy w osłoniętym miejscu. Zalecana pozycja to przykucnięcie na stopach ułożonych blisko siebie, z pochyloną głową.
9. Przyjmij pozycję: (1) przysiad, (2) opuść głowę i owiń ramiona wokół nóg, (3) trzymaj nogi razem.
10. Dodatkowo zminimalizuj kontakt z ziemią i dla dodatkowego bezpieczeństwa trzymaj karimatę lub plecak pod nogami.
11. Jeżeli masz możliwość przeczekać w bezpiecznym miejscu, to zostań tam co najmniej 30 minut po usłyszeniu ostatniego uderzenia. Daje to czas na przejście burzy i minimalizuje ryzyko uderzenia.
12. Jeżeli masz obrażenia lub twój towarzysz — w Tatrach masz możliwość wezwać pomoc i zadzwonić po TOPR telefon komórkowy 601 100 300
13. Unikaj metalowych elementów np. łańcuchów, żlebów

Co jeszcze należy robić podczas burzy

Inne niebezpieczeństwo w czasie burzy w górach

Wyładowania atmosferyczne są bardzo niebezpieczne i nawet jeśli unikniesz bezpośredniego trafienia, nie oznacza to, że nie jesteś zagrożony.

Indukcja elektromagnetyczna nadal może cię zranić, jeśli wyładowanie uderzy w odległości jednego metra lub mniejszej — co oznacza, że jeśli piorun uderzy wystarczająco blisko, prąd może nadal przepływać przez twoje ciało.

Rezultatem jest lekkie trzaskanie, a następnie świecące niebieskie iskry i mrowienie na końcach nosa, uszu i palców. Jeśli nie nosisz czapki, twoje włosy mogą się naelektryzować. Potraktuj to jako ostatnie ostrzeżenie i zejdź jak najszybciej z góry.

W razie porażania niezbędna jest szybka pierwsza pomoc — podstawowe zasady zachowania:

Uderzenie błyskawicy to ekstremalne porażenie prądem elektrycznym. Po uderzeniu pioruna należy zastosować podobne działania w zakresie pierwszej pomocy jak w przypadku oparzeń i zatrzymania akcji serca.

Chociaż bezpośrednie uderzenia pioruna sieją spustoszenie w organizmie, często nie są śmiertelne — przynajmniej w większości przypadków. Niemniej jednak osoba porażona piorunem, potrzebuje pilnej pomocy medycznej.

Mam nadzieję, że informacje na temat burzy pozwolą ci odpowiednio zaplanować wycieczkę. Jeżeli planujesz wyjście większą grupą, na wszelki wypadek powiedz towarzyszom wędrówki o informacjach dotyczących burzy.

Uważaj i nigdy nie lekceważ niebezpieczeństwa w górach!