Przejdź do treści

Przewodnik po schroniskach turystycznych w polskich Tatrach. Informacje o schroniskach górskich

Przewodnik tatrzański
Opublikowane według Michał Jarząbek-Giewont w Tatry · niedziela 07 Cze 2015
Tatry od wieków były przedmiotem zainteresowania naukowego i turystycznego. Na ich obszarze można znaleźć wiele obiektów związanych z historią turystyki letniej i zimowej, należą do nich schrony i schroniska oraz urządzenia sportowe. W turystyce schronisko oznacza budynek przeznaczony do nocowania turystów oraz wydawania posiłków.


Pierwsze schrony w Tatrach


schron na Krzyżnem

Niegdyś istniały również na terenie Tatr schroniska nie zagospodarowane, czyli inaczej schrony. Pierwszy schron turystyczny został postawiony przez właściciela dóbr zakopiańskich Emanuala Homolacsa nad Morskim Okiem w 1827 roku. W 1865 r. następny, w Dolinie Zimnej Wody (tzw. Schronisko Reinera), a w 1871 w Wielickiej Dolinie.

Takie budynki znajdowały się np. na Krzyżnem, na Hali Pysznej, na Przełęczy pod Kopą Kondracką, u wylotu Starorobociańskiej Doliny, w Koprowej Dolinie. Nie miały one stałego dozoru, turyści mogli w nich nocować w iście spartańskich warunkach, a jedzenie musieli przynosić ze sobą. Dzisiaj już nie spotkamy żadnego tego typu schronu i altany turystyczne, licznie stawiane na przełomie wieku przez Towarzystwo Tatrzańskie. Natomiast prawie w każdej tatrzańskiej dolinie znajduje się schronisko turystyczne.
Z początkiem XIX w. goście korzystali zwykle z domów zajezdnych i karcz np. w Starych Kościeliskach, jak również z szałasów pasterskich i domków myśliwskich. Nocleg też odbywał się pod gołym niebem.


Pierwsze schroniska tatrzańskie


Do powstania schronisk po polskiej stronie Tatr przyczyniło się powstanie w 1872 roku w Zakopanem Towarzystwa Tatrzańskiego. To właśnie ono wytyczało i znakowało szlaki oraz budowało pierwsze zagospodarowane schroniska turystyczne.

dawne schronisko Morskie OkoJako pierwszy zostało wybudowane schronisko przy Morskim Oku w 1874 r. Swoim kształtem reprezentowało uproszczone formy stylu szwajcarskiego. Budowa tego schroniska rozpoczęła okres rozwoju górskiej bazy turystycznej. Zagospodarowanie Tatr schroniskami oraz altanami nasilało się od 1874 roku stopniowo przez obszar Tatr Wysokich do Zachodnich. W latach od 1874 do 1984 r. postawiono w Tatrach ok. 50 obiektów turystycznych o różnym charakterze, zaczynając od schronów, altan do schronisk i domów wycieczkowych. Część z nich uległo znaczeniu, inne nadal służą górskiej turystyce.

Pod koniec XIX w. wybudowano kilka większych obiektów turystycznych. W 1875 r. powstało schronisko w Waksmundzkiej Dolinie na uczęszczanym wtedy szlaku na Krzyżne, następnie dwa w 1876 r.: przy Pięciu Stawach Polskich i w Starej Roztoce. W 1890 r. postawiono wozownię, która później została przebudowana na schronisko.

W latach 1907-1908 wybudowano według projektu Tadeusza Praussa nowe schronisko im. Stanisława Staszica przy Morskim Oku oraz w roku 1913 drugie schronisko w Starej Roztoce. Budynki reprezentowały styl zakopiański w jego uproszczonej formie. Do tego nurtu można także zaliczyć postawione w roku 1911, drewniane schronisko na Kalatówkach.


Okres międzywojenny


Murowaniec niegdyśW okresie międzywojennym zostało wybudowanych w Tatrach i u ich stóp kilka obiektów. Pierwszym schroniskiem wzniesionym na początku lat 20-stych XX w. było schronisko na Hali Gąsienicowej tzw. Murowaniec. Wybudowany w latach 1921-1926 obiekt zaprojektował Zygmunt Kalinowski przy współpracy Karola Stryjeńskiego.

Uroczystego otwarcia schroniska dokonał 12 lipca 1925 roku ówczesny prezydent rzeczpospolitej Stanisław Wojciechowski. Obiekt był ciekawą propozycją nowoczesnej architektury regionalnej, schronisko zostało przebudowane po pożarze w 1936 r.

Kolejnym dużym obiektem było wybudowane w 1938 roku schronisko na Kalatówkach. W zamyśle mało to być pierwszy komfortowy hotel górski w Tatrach urządzony na wzór alpejski. Obiekt o duże kubaturze wpisuje się w tzw. architekturę fisowską. Do niej zaliczone są również kolejka na Kasprowy Wierch oraz obserwatorium meteorologiczne na jego szczycie.

Po II wojnie światowej


W okresie powojennym powstały kolejne całoroczne schroniska. Dużą grupę stanowią schroniska wybudowane w stylu nowozakopiańskim. Styl zdominował architekturę budynków powstałych w latach 1945-1959 w Tatrach Polskich. Wtedy zostały wybudowane istniejące do dzisiaj schroniska w Dolinie Pięciu Stawów Polskich, Dolinie Chochołowskiej, na Hali Ornak.


Charakterystyka schronisk w Tatrach Polskich


Schronisko nad Morskim Okiem w Dolinie Rybiego Potoku


Morskie Oko budynek schroniska

Duży drewniany budynek na wysokiej podmurówce tzw. Nowe Schronisko ufundowane przez Towarzystwo Tatrzańskie, zostało otwarte w 1908 r. uczestniczyli w nim min. Mieczysława Karłowicz, Jana Kasprowicz, Władysława Reymonta. Umiejscowione jest na morenie czołowej, której dno wypełnia jezioro Morskie Oko. Schronisko PTTK im. Stanisława Staszica położone jest na wysokości 1406 m.

Oprócz sporej restauracji i bufetu mieści się tu dyżurka TOPR. Budynek odwiedziło wielu znakomitych gości na czele z papieżem Janem Pawłem II, który przebywał tu podczas pielgrzymki do kraju w czerwcu 1997 r.
Poniżej znajduje się tzw. Stare Schronisko (dawna wozownia) najstarszy budynek schroniskowy w naszej części Tatr.


Schronisko w Dolinie Pięciu Stawów Polskich


schronisko w piątce

Pięknie usytuowany budynek stojący nad brzegiem Przedniego Stawu został zbudowany w latach 1948-53 r. Zaprojektowany przez zespół architektów na czele z Anną Górską, znaną z innych projektów tego typu.

Budynek stanowi świetne połączenie drewna, kamienia i stylu góralskiego. Granitowe ściany mają 90 cm grubości, dach pokryty jest gontami. Schronisko jest pięknie wkomponowane w otoczenie i jest świetnym przykładem koegzystencji tego typu budynków z górskim krajobrazem.

Od początku schronisko w Pięciu Stawach Polskich prowadzi znana góralska rodzina Krzeptowskich. To najwyżej położone schronisko górskie w Tatrach Polskich na trenie Tatrzańskiego Parku Narodowego, budynek stoi na wysokości 1671 m n.p.m.

Schronisko Murowaniec na Hali Gąsienicowej


Murowaniec Gąsienicowa Dolina

Stojący w dolinie Suchej Wody Gąsienicowej budynek schroniska został wybudowany z inicjatywy Oddziału Warszawskiego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w latach 1921-25 r. Przy budowie pomagały różne odziały wojska polskiego, w uroczystości otwarcia uczestniczył ówczesny Prezydent RP Stanisław Wojciechowski.

W międzyczasie Murowaniec był rozbudowywany i wielokrotnie przerabiany. Granitowe mury tego dużego budynku, obudowane wewnątrz drewnianymi ścianami, natchnęły turystów do nadania schronisku popularnej do dziś nazwy „Murowaniec".

W roku 1930 w zachodnią ścianę, przy wejściu do budynku wmurowano tablicę upamiętniającą poetę i miłośnika Tatr Adama Asnyka. Schronisko jest tłumnie odwiedzany przez turystów i stanowi świetną bazę wypadową na okoliczne szczyty i przełęcze.

Hotel Górski na Kalatówkach


schronisko na Kalatówkach

Okazały budynek położony jest na skraju słonecznej polany, na wysokości 1198 m. Obiekt został wybudowany w 1938 r. staraniem Tatrzańskiego Towarzystwa Narciarzy z Krakowa. Swoim kształtem i wyglądem odbiega od innych schronisk tatrzańskich, nawiązując do architektury tyrolskiej.

W czasie drugiej wojny światowej mieścił się tu dom wypoczynkowy dla wyższych niemieckich funkcjonariuszy i oficerów, specjalny apartament miał tu generalny gubernator Hans Frank.

W hotelu możemy skorzystać z obszernej restauracji, kawiarni, sauny i siłowni. Na jesień ma tutaj miejsce impreza muzyczna — Festiwal Jazz Camping Kalatówki a w wielkanocny poniedziałek odbywa się tu rokrocznie impreza retro w zjeździe na starym sprzęcie narciarskim.

Schronisko na Hali Kondratowej


schronisko Kondratowa

Mieszczące się w  Dolinie Kondratowej u stóp południowych stoków Giewontu drewniane schronisko zostało zbudowane w 1948 r.
Budynek powstał z rozbudowy wzorowej bacówki, dokonanej przez Polskie Towarzystwo Tatrzańskie według projektu inż. B. Laszki.

To najmniejsze schronisko w polskich Tatr, znajduje się na wysokości 1333 m. Piękny stylowy budynek posiada maleńką jadalnię, kuchnie, drewnianą werandę oraz pokoje noclegowe. Od 23 sierpnia 2009 roku schronisko jest imienia Władysława Krygowskiego — specjalisty w dziedzinie Karpat.

Schronisko na Hali Ornak


schronisko Ornak

Schronisko położone w górnej części doliny Kościeliskiej. Drewniano — kamienny budynek PTTK stoi małej Polance Ornaczańskiej, zostało wybudowane w latach 1947-49 według projektu znanej zakopiańskiej architektki Anny Górskiej. Swoim wyglądem i wykonaniem nawiązuje do tradycji budownictwa góralskiego oraz stylu zakopiańskiego.

Uroczystego otwarcia schroniska dokonano w dniu 8 sierpnia 1948 r. i od tego czasu służy ono turystom cały czas. Od 1973 roku jego patronem jest prof. Walery Goetl — geolog, taternik oraz działacz ochrony przyrody. Pierwszym kierownikiem był Stanisław Marusarz — wybitny narciarz, wielokrotny olimpijczyk oraz w czasie wojny kurier tatrzański.

Schronisko PTTK na Ornaku czynne jest cały rok, w budynku oprócz pokoi sypialnych mieści się duża stylowa jadalnia, świetlica oraz niewielka biblioteka. Schronisko jest świetnym miejscem wypadowym do wycieczek na Czerwone Wierchy i grań Ornaku.

Schronisko na Polanie Chochołowskie


schronisko Chochołowska

Jest to największe schronisko po polskiej stronie Tatr. Pierwsze schronisko wybudowane przez warszawski Klub Narciarski w 1935 r. pod koniec wojny w 1945 r. zostało spalone przez Niemców.
Na jego miejsce w l. 1951-53 wystawiono obecne wg projektu architektki zakopiańskie Anny Górskiej.

Obok schroniska wybudowano w 1955 r. pierwszą w Tatrach elektrownię wodną, wykorzystującą wody Jarząbczego Potoku. Podczas drugiej pielgrzymi do kraju, 23.06.1983 r. przebywał w Dolinie Chochołowskiej Ojciec Święty Jan Paweł II.
Pobyt ten został upamiętniony tablicą pamiątkową przy wejściu do schroniska.

Schronisko w Dolinie Roztoki


Drewniany budynek leżący na uboczu  głównych ciągów turystycznych. Pierwsze schronisko zostało wybudowane  przez Towarzystwo Tatrzańskie w 1876 roku i przetrwało 37 lat. W 1913 roku stare schronisko zostało rozebrane i w innym mniej wilgotnym miejscu został wybudowany nowy budynek. W schronisku gospodarzył m.in. sławny góralski muzykant Bartuś Obrochta.

Pomimo dokonywanych tutaj modernizacji budynek został jednym z niewielu drewnianych schronisk, które w swej architekturze i prawdziwej turystycznej atmosferze zachowało klimat i dawny styl. Panuje w nim cisza i spokój, miejsce stanowi bazę wypadową do Doliny Pięciu Stawów Polskich i Morskiego Oka. Schronisko w Roztoce nosi imię znanego poety i miłośnika Tatr Wincentego Pola, znajdziemy  tutaj pokoje noclegowe, stylową jadalnię i świetlicę.


Michał Jarząbek-Giewont autor bloga
AUTOR
Przewodnik tatrzański — ponad 10 lat doświadczenia w oprowadzaniu po Tatrach i Zakopanem. Rodowity góral z Zakopanego i miłośnik przyrody tatrzańskiej. Przewodnictwem zajmuje się zawodowo. Prywatnie pasjonat jazdy na rowerze, skiturów oraz fotografii krajobrazów górskich.


Nie ma jeszcze żadnych recenzji.
0
0
0
0
0
Wróć do spisu treści